Franciszkański Zakon Świeckich w Kościele Polskim

Zapewne niejednokrotnie spotkaliście się z nazwą tercjarz franciszkański lub III Zakon św. Franciszka. Czym jest III Zakon i kim są dziś tercjarze? Gdzie możecie ich spotkać dzisiaj i jak się z nimi skontaktować ? Aby odpowiedzieć na te i inne pytania poniżej zamieszczamy syntetyczną informację na temat istnienia i działania Franciszkańskiego Zakonu Świeckich w Kościele w Polsce. Celem naszym jest podzielenie się rzeczywistością naszego życia w czasie obecnym oraz promocja FZŚ w kościołach lokalnych jako skutecznego i sprawdzonego narzędzia apostolskiego w dziele ewangelizacji i życia wartościami chrześcijańskimi.

I. Historia

Początki Franciszkańskiego Zakonu Świeckich sięgają roku 1221, w którym św. Franciszek wychodząc naprzeciw potrzebom Kościoła i ludzi świeckich żyjących w rodzinach, zaproponował im nową formę życia ideałami Ewangelii, nazywając ich Braćmi i Siostrami od Pokuty.

Pierwsze wspólnoty III Zakonu Św. Franciszka na ziemiach polskich powstały po przybyciu franciszkanów I Zakonu do Wrocławia w roku 1236 i do Krakowa w roku 1237. Przez cały okres średniowiecza oraz w ciągu dalszych wieków III Zakon Św. Franciszka był bardzo liczny, zrzeszając osoby różnych stanów i zawodów, w tym duchownych diecezjalnych, biskupów, kardynałów oraz papieży. Jest zaszczytem i radością dla obecnie żyjących franciszkanów świeckich, fakt, że tercjarzem franciszkańskim był Sługa Boży Stefan Kardynał Wyszyński. Zachowały się dokumenty, w których mówił o swojej przynależności do III Zakonu i łączności w modlitewnej ze św. Franciszkiem. Wielu franciszkanów świeckich modli się za wstawiennictwem Prymasa Tysiąclecia, prosząc równocześnie o Jego rychłą beatyfikację.

Rozwijające się dzieła apostolskie prowadzone przez III Zakon św. Franciszka upadły w okresie międzywojennym lub zostały administracyjnie zlikwidowane w okresie okupacji hitlerowskiej i terroru stalinowskiego. Po II wojnie światowej, w okresie stalinizmu III Zakon nie mógł oficjalnie istnieć, lecz dzięki modlitwie tych którzy ocaleli oraz wsparciu życzliwości kapłanów przetrwał ten trudny okres.

Odrodzenie III Zakonu, już jako Franciszkańskiego Zakonu Świeckich nastąpiło po II Soborze Watykańskim, na podstawie zatwierdzonej 25 lat temu przez Ojca Świętego Pawła VI Reguły FZŚ.

II. Charakter prawny i cel

Zmiana charakteru prawnego nastąpiła po Vaticanum II. Zakon z bractwa pobożnościowego stał się stowarzyszeniem kościelnym ludzi świeckich, posiadającym własne struktury organizacyjne. „Franciszkański Zakon Świeckich rządzi się prawem powszechnym Kościoła i własnym Regułą, Konstytucjami Generalnymi, Rytuałem i Statutami partykularnym” (KG 4,1)

Według obowiązującego prawa kościelnego Franciszkański Zakon Świeckich jest stowarzyszeniem powszechnym – międzynarodowym, a w świetle kan. 303 KPK – jest III zakonem.

Obecnie, po zatwierdzeniu Statutu Wspólnoty Narodowej FZŚ przez Prezydium Rady Międzynarodowej, Rada Narodowa FZŚ podejmuje działania w celu uzyskania osobowości prawnej w państwie, w trybie drogi konkordatowej.

Franciszkanie świeccy, bo tak obecnie nazywani są tercjarze, stawiają sobie za cel dążenie do doskonałości chrześcijańskiej na wzór św. Franciszka, żyjąc w świecie. Oprócz pielęgnowania ducha modlitwy i życia sakramentalnego uczestniczą w rekolekcjach, dniach skupienia, pielgrzymkach i innych formach doskonalenia duchowego. Są otwarci na wszystkich. Każdy katolik – kobieta i mężczyzna, niezależnie od stanu społecznego może w ich wspólnocie być przyjęty i znaleźć swoje własne miejsce. Szczególny nacisk Reguła kładzie na apostolat: przykładu, słowa, pełnienie dzieł miłosierdzia, oraz budowanie świata bardziej braterskiego i ewangelicznego. Tak jak św. Franciszek, jego świeccy naśladowcy żyją zgodnie z Regułą w łączności z Kościołem w posłuszeństwie Ojcu Świętemu i całej hierarchii kościelnej.

III. Dzień dzisiejszy Franciszkańskiego Zakonu Świeckich

Franciszkański Zakon Świeckich w Polsce dzieli się na 15 regionów, terytorialnie pokrywających się w zasadzie z metropoliami lub diecezjami Kościoła Katolickiego i liczy blisko 17 tysięcy członków, skupionych w ok. 600 wspólnotach, działających przy klasztorach franciszkańskich i parafiach diecezjalnych.

Działalność Wspólnot na poszczególnych poziomach struktur (ogólnopolskim, regionalnym i miejscowym) jest kierowana i ożywiana przez odpowiednią Radę z Przełożonym, wybieraną w tajnym głosowaniu podczas kapituł wyborczych odbywających się co trzy lata. W skład Rady z urzędu wchodzą Asystenci duchowi mianowani przez Ministrów Prowincjalnych Zakonu Braci Mniejszych, sprawujących nad FZŚ „wyższe kierownictwo” (kan. 303). Asystenci duchowi dbają o zachowanie przez członków FZŚ wierności charyzmatowi franciszkańskiemu, jedności z Rodziną Franciszkańską oraz współpracują w zakresie formacji.

Działalnością FZŚ na poziomie ogólnopolskim kieruje Rada Narodowa z Przełożoną Narodową, s. Joanną Berłowską i Przewodniczącym Konferencji Asystentów Narodowych o. Marianem Jarząbkiem OFMConv. Rada Narodowa podlega Radzie Międzynarodowej z siedzibą w Rzymie. Siedzibą Rady Narodowej FZŚ jest klasztor OO. Franciszkanów Prowincji Matki Bożej Anielskiej (OFM) w Warszawie, ul. Modzelewskiego 98a.

Patronką Franciszkańskiego Zakonu Świeckich w Polsce jest bł. Aniela Salawa, a tercjarzami (franciszkanami świeckimi) byli m.in. Sługa Boży Ksiądz Stefan Kardynał Wyszyński, Św. Sebastian Pelczar, bł. Antoni Rewera, członek Rady Głównej III Zakonu Św. Franciszka oraz gen. Józef Haller, artysta malarz Jacek Malczewski i inni.

W bieżącym roku Franciszkański Zakon Świeckich w Polsce obchodził 25. rocznicę zatwierdzenia przez Ojca Świętego Pawła VI odnowionej Reguły FZŚ. Wielką radością było wspólne dziękczynienie w czerwcu b.r. z Jego Eminencją Księdzem Józefem Kardynałem Glempem, Prymasem Polski w Warszawie oraz w sierpniu b.r. z Jego Ekscelencją Księdzem Arcybiskupem Józefem Kowalczykiem, Nuncjuszem Apostolskim na Jasnej Górze.

IV

. Wyzwania dnia dzisiejszego

Stosunkowo szybko i sprawnie zostało zakończone dostosowywanie organizacji FZŚ do nowych warunków, wynikających z Reguły Pawła VI. Obecnie rady wszystkich poziomów dbają o formację, współpracę z młodzieżą franciszkańską, a także o nowe powołania. Rada Narodowa wydaje materiały formacyjne oraz posiada wszystkie aktualnie obowiązujące we Franciszkańskim Zakonie Świeckich akty prawne.

Biorąc pod uwagę priorytet formacji, zarówno tej początkowej, jak również ciągłej, sprawą wielkiej wagi na dzień dzisiejszy jest zapewnienie wszystkim wspólnotom dobrze przygotowanych i chętnych do tej posługi asystentów duchowych z Pierwszego Zakonu franciszkańskiego, a także kapłanów diecezjalnych.

FZŚ jest organizmem w łonie Kościoła lokalnego, w Nim żyje i w Nim wydaje owoce. Dlatego przez Kościół także winien być otoczony szczególną troską. Istnienie wspólnot franciszkanów świeckich nie ogranicza się jedynie do parafii i klasztorów franciszkańskich, lecz otwarte jest na parafie diecezjalne.

Zachęcamy tych wszystkich, którzy czując w sobie ducha franciszkańskiego pragną naśladować Jezusa Chrystusa na wzór św. Franciszka żyjąc w stanie świeckim, aby przyłączyli się do naszej wspólnoty franciszkańskiej – licznej rzeszy sióstr i braci w całej Polsce- i by razem z nami głosili współczesnemu światu, a szczególnie naszym rodakom przesłanie pokoju i dobra.

W celu uzyskania informacji nt. FZŚ oraz materiałów formacyjnych prosimy o kontakt na adres: s. Joanna Berłowska, Franciszkański Zakon Świeckich – Rada Narodowa, ul. Modzelewskiego 98a, 02-679 Warszawa, tel. 646-24-02 lub 844-14-73, e-mail: jberlowska@wp.pl www.fzs.franciszkanie.pl

(Zarząd Franciszkańskiego Zakonu Świeckich i Konferencja Prowincjałów Franciszkańskich w Polsce)