Rozdział pierwszy
FRANCISZKAŃSKI ZAKON ŚWIECKICH
Artykuł 1
1. Wszyscy wierni są powołani do świętości i w jedności z Kościołem mają prawo kroczyć własną drogą duchową.1
2. (Reg. 1, 2) W Kościele istnieje wiele rodzin duchowych posiadających różne charyzmaty. Do tych rodzin należy zaliczyć Rodzinę Franciszkańską, która w swoich różnych gałęziach uznaje za Ojca, inspiratora i wzór św. Franciszka z Asyżu.
3. (Reg. 2) W Rodzinie Franciszkańskiej ma od początków swoje własne miejsce Franciszkański Zakon świeckich.2 Jest on utworzony przez organiczne połączenie wszystkich braterskich wspólnot katolickich, których członkowie – natchnieni przez Ducha świętego – zobowiązują się żyć Ewangelią na sposób św. Franciszka w ich stanie świeckim, zachowując Regułę zatwierdzoną przez Kościół.3
4. Na mocy przynależności do tej samej rodziny duchowej Stolica Apostolska powierzyła troskę duszpasterską i opiekę duchową nad FZŚ Pierwszemu Zakonowi Franciszkańskiemu i Trzeciemu Zakonowi Regularnemu /TOR/. Są to “instytuty”, do których należy wyższe kierownictwo, o jakim jest mowa w kan. 303 KPK.4
5. Franciszkański Zakon świeckich jest w Kościele stowarzyszeniem publicznym.5 Dzieli się on na wspólnoty na różnych szczeblach: miejscowym, regionalnym, narodowym i międzynarodowym. Każda z nich ma osobowość prawną w Kościele.
Artykuł 2
1. Powołanie FZŚ jest powołaniem specyficznym, które formuje życie i działalność apostolską swoich członków. Dlatego nie mogą należeć do FZŚ ci, którzy poprzez wieczyste zobowiązanie są złączeni z inną rodziną zakonną lub instytutem życia konsekrowanego.
2. FZŚ jest otwarty dla wiernych każdego stanu. Do niego mogą należeć:
– świeccy (mężczyżni i kobiety),
– duchowni diecezjalni (diakoni, kapłani, biskupi).
Artykuł 3
1. Charakter świecki znamionuje duchowość i życie apostolskie tych, którzy należą do FZŚ.
2. Ich świeckość w powołaniu i w życiu apostolskim wyraża się stosownie do ich stanu, a mianowicie:
– dla świeckich, przyczyniając się do budowania Królestwa Bożego przez obecność w rzeczywistościach i działaniach doczesnych;6
– dla duchownych świeckich, spełniając właściwą im posługę Ludowi Bożemu, wspólnie z Biskupem i Prezbiterium.7<
Jedni i drudzy są inspirowani opcjami ewangelicznymi św. Franciszka z Asyżu i angażują się w kontynuowanie jego misji z innymi komponentami Rodziny Franciszkańskiej.
3. Powołanie FZŚ jest powołaniem do życia Ewangelią w braterskiej komunii. W tym celu członkowie FZŚ łączą się we wspólnoty kościelne, które nazywają się wspólnotami braterskimi.
Artykuł 4
1. FZŚ rządzi się prawem powszechnym Kościoła i własnym: Regułą, Konstytucjami, Rytuałem i Statutami partykularnymi.
2. Reguła określa naturę, cel i ducha FZŚ.
3. (Reg. 3) Konstytucje mają za cel:
– podać normy wykonawcze do Reguły,
– wskazać konkretnie warunki przynależności do FZŚ, zarządzanie nimi, organizację życia braterskiego, siedzibę8.
Artykuł 5
1. (Reg. 3) Autentyczna interpretacja Reguły i Konstytucji należy do Stolicy Apostolskiej.
2. Interpretacja praktyczna Konstytucji w celu zharmonizowania ich zastosowania w różnych obszarach i na różnych szczeblach Zakonu należy do Kapituły generalnej FZŚ.
3. Wyjaśnienie specyficznych punktów, które domagają się niezwłocznej decyzji, należy do kompetencji Prezydium Rady Międzynarodowej FZŚ. Takie wyjaśnienie zachowuje ważność do następnej Kapituły generalnej.
Artykuł 6
1. Wspólnota Międzynarodowa FZŚ ma własny Statut zatwierdzony przez Kapitułę generalną.
2. Wspólnoty narodowe mają własne Statuty zatwierdzone przez Prezydium Rady Międzynarodowej FZŚ.
3. Wspólnoty regionalne i miejscowe mogą mieć własne Statuty zatwierdzone przez Radę wyższego stopnia.
Artykuł 7
Wszystkie rozporządzenia, które nie zgadzają się z niniejszymi Konstytucjami, są zniesione.
Rozdział drugi
FORMA ŻYCIA I DZIAŁALNOŚĆ APOSTOLSKA
TYTUŁ I
Forma życia
Artykuł 8
1. Franciszkanie świeccy poprzez profesję zobowiązują się żyć w swoim świeckim stanie Ewangelią według duchowości franciszkańskiej.
2. Starają się w świetle wiary pogłębiać wartości i zasady życia ewangelicznego według Reguły FZŚ:
– (Reg. 7) na podejmowanej nieustannie drodze nawrócenia i formacji;
– (Reg. 4) otwarci na wymogi stawiane przez społeczeństwo i rzeczywistość Kościoła, przechodząc od Ewangelii do życia i od życia do Ewangelii;
– w wymiarze osobistym i wspólnotowym tej drogi.
Artykuł 9
1. (Reg. 5) Duchowość franciszkanina świeckiego jest raczej sposobem życia skoncentrowanym na osobie Jezusa Chrystusa i Jego naśladowaniu9, niż szczegółowym programem, który należy realizować.
2. (Reg. 4) Franciszkanin świecki, zaangażowany w naśladowanie przykładu i nauk Chrystusa, ma obowiązek osobistego i nieustannego studiowania Ewangelii i Pisma Świętego. Wspólnota i odpowiedzialni za nią niech popierają miłość do słowa ewangelicznego i wspomagają braci w poznawaniu go i zrozumieniu tak, jak ono z pomocą Ducha jest głoszone przez Kościół.10
Artykuł 10
(Reg. 10) “Chrystus ubogi i ukrzyżowany”, zwycięzca śmierci i zmartwychwstały, najwyższe objawienie miłości Boga do człowieka, jest księgą, w której bracia, naśladując Chrystusa, uczą się, dlaczego i jak żyć, kochać i cierpieć. W Nim odkrywają wartość sprzeciwu w obronie sprawiedliwości oraz sens trudności i krzyży życia codziennego. Z Nim mogą przyjąć wolę Ojca nawet w najtrudniejszych okolicznościach i żyć franciszkańskim duchem pokoju, odrzucając wszelką doktrynę sprzeczną z godnością człowieka.
Artykuł 11
Pamiętając, że Duch Święty jest źródłem ich powołania, animatorem życia braterskiego i misji, Franciszkanie świeccy niech się starają naśladować napomnienie Świętego, aby ponad wszystko “pragnąć posiąść Ducha Pańskiego wraz z Jego uświęcającym działaniem”.11
Artykuł 12
1. Inspirowani przykładem i pismami Franciszka, a zwłaszcza za łaską Ducha, bracia niech każdego dnia z wiarą przeżywają wielki dar, jaki przyniósł nam Chrystus: objawienie Ojca. Niech dają świadectwo tej wiary przed ludźmi:
– w życiu rodzinnym,
– w pracy,
– w radości i w cierpieniach,
– w spotkaniu z ludźmi, którzy wszyscy są braćmi w tym samym Ojcu,
– w obecności i udziale w życiu społecznym,
– w braterskim stosunku do wszystkich stworzeń.
2. (Reg. 10) Z Jezusem, posłusznym aż śmierci, niech się starają poznać i pełnić wolę Ojca, Niech dziękują Bogu za dar wolności i za objawienie prawa miłości. Niech przyjmują pomoc, jaka – dla pełnienia woli Bożej – jest im oferowana za pośrednictwem Kościoła przez tych, którzy są w nim ustanowieni dla sprawowania władzy, i przez braci. Niech z pogodną stanowczością podejmują ryzyko odważnych decyzji w życiu społecznym.
3. (Reg. 8) Bracia niech kochają synowskie spotkanie z Bogiem, a modlitwa i kontemplacja niech będzie duszą ich własnego bytu i działania. Niech się starają odkrywać obecność Ojca we własnym sercu, w przyrodzie i w historii ludzi, w której wypełnia się Jego zbawczy plan. Kontemplacja tej tajemnicy będzie ich czynić gotowymi do współpracy w tym zamyśle miłości.
Artykuł 13
1. (Reg. 7) Franciszkanie świeccy, pierwotnie nazywani “braćmi i siostrami od pokuty”, postanawiają żyć w duchu ciągłego nawracania się. Środkami do pielęgnowania tej cechy powołania franciszkańskiego, indywidualnie i we wspólnocie, są: słuchanie i nabożeństwa słowa Bożego, rewizja życia, skupienia duchowe, pomoc doradcy duchowego i nabożeństwa pokutne. Niech często przystępują do sakramentu pojednania i troszcz± się o jego sprawowanie wspólnotowe, tak w swojej wspólnocie, jak i z całym ludem Bożym.12
2. W tym duchu nawrócenia należy przeżywać miłość do odnowy Kościoła połączoną z odnową osobistą i wspólnotową. Owocem nawrócenia, które jest odpowiedzią na miłość Boga, są dzieła miłości względem braci.
3. Praktyki pokutne, takie jak post i wstrzemięźliwość, tradycyjne wśród pokutników franciszkańskich, muszą być znane, doceniane i przeżywane zgodnie ze wskazaniami ogólnymi Kościoła.
Artykuł 14
1. Świadomi, że Bóg zechciał z nas wszystkich uczynić jeden lud i że ustanowił swój Kościół powszechnym sakramentem zbawienia, bracia niech się angażują w refleksję wiary na temat Kościoła, jego misji w świecie współczesnym i roli w nim Franciszkanów świeckich, podejmując wyzwania i przyjmując odpowiedzialność, jaką ta refleksja pozwoli im odkryć.
2. (Reg. 8) Eucharystia stanowi centrum życia Kościoła. W niej Chrystus jednoczy nas ze sobą i między nami jako jedno ciało. Przeto Eucharystia niech będzie centrum życia wspólnoty; bracia niech uczestniczą w Eucharystii możliwie jak najczęściej, pamiętając o czci i miłości Franciszka, który w Eucharystii przeżywał wszystkie tajemnice życia Chrystusa.
3. Niech uczestniczą w sakramentach Kościoła, troszcząc się nie tylko o uświęcenie osobiste, ale również o to, aby przyczyniać się do wzrostu Kościoła i rozszerzania się Królestwa. Niech współpracują w żywym i świadomym odprawianiu liturgii we własnych parafiach, szczególnie w sprawowaniu sakramentu w chrztu, bierzmowania, małżeństwa i namaszczenia chorych.
4. Bracia i wspólnoty niech się stosują do wskazań Rytuału dotyczących różnych form włączania się w modlitwę liturgiczną Kościoła, dając pierwszeństwo sprawowaniu Liturgii Godzin.14
5. Prawdziwi czciciele Ojca mogą w każdym miejscu i w każdym czasie oddawać kult i modlić się do Niego, jednakże bracia niech się starają znajdować czas na milczenie i skupienie, poświęcony wyłącznie modlitwie.
Artykuł 15
1. (Reg. 11) Franciszkanie świeccy angażują się, aby żyć duchem Błogosławieństw, a w szczególny sposób duchem ubóstwa. Ubóstwo ewangeliczne ukazuje ufność w Ojcu, daje wolność wewnętrzną i skłania do popierania sprawiedliwej dystrybucji bogactw.
2. Franciszkanie świeccy, którzy poprzez pracę i dobra materialne powinni troszczyć się o własną rodzinę i służyć społeczeństwu, mają szczególny sposób życia ubóstwem ewangelicznym. Aby go zrozumieć i realizować, wymaga się poważnego zaangażowania osobistego oraz wsparcia wspólnoty poprzez modlitwę i dialog, wspólnotową rewizję życia, wsłuchiwanie się we wskazania Kościoła i potrzeby społeczeństwa.
3. Franciszkanie świeccy niech się starają ograniczyć wymagania osobiste, żeby móc lepiej dzielić się dobrami duchowymi i materialnymi z braćmi, zwłaszcza tymi uważanymi za ostatnich. Niech dziękują Bogu za otrzymane dobra, używając ich jak dobrzy administratorzy, a nie jak właściciele. Niech zajmą stanowczą postawę przeciwko konsumpcyjności oraz przeciwko ideologiom i praktykom, które przedkładają bogactwo nad wartości ludzkie i religijne, a także pozwalają na wykorzystywanie człowieka.
4. Niech kochają i praktykują czystość serca będącą źródłem prawdziwego braterstwa.
Artykuł 16
1. (Reg. 9) Maryja, Matka Jezusa, jest wzorem w słuchaniu słowa i wierności powołaniu: w Niej, jak Franciszek, widzimy zrealizowane wszystkie cnoty ewangeliczne.15
2. Bracia niech pielęgnują gorącą miłość do Najświętszej Dziewicy, naśladowanie Jej, modlitwę i synowskie oddanie. Niech okazują swoją pobożność wyrazami szczerej wiary w formach przyjętych przez Kościół.
3. Maryja jest wzorem płodnej i szczerej miłości dla całej wspólnoty kościelnej. Franciszkanie świeccy i wspólnoty niech się starają żyć doświadczeniem Franciszka, który Dziewicę Maryję uczynił przewodniczką swego dzieła; z Nią, jak uczniowie w Dniu Pięćdziesiątnicy, niech przyjmują Ducha, aby realizować się we wspólnocie miłości.16
TYTUŁ II
Aktywna obecność w Kościele i w świecie
Artykuł 17
1. (Reg. 6) Wezwani do współpracy w budowaniu Kościoła jako sakramentu zbawienia dla wszystkich ludzi oraz stawszy się przez chrzest i profesję “świadkami i narzędziami jego misji”, Franciszkanie świeccy głoszą Chrystusa życiem i słowem. Preferuj± apostolat poprzez osobiste świadectwo w środowisku, w którym żyją17, i posługę w budowaniu Królestwa Bożego w rzeczywistości ziemskiej.
2. We wspólnotach niech będzie popierane przygotowanie braci do szerzenia orędzia ewangelicznego “w zwykłych warunkach właściwych światu”18 i do współpracy w katechezie we wspólnotach kościelnych.
3. Ci, którzy zostali powołani do wypełniania misji katechetów, przewodniczących wspólnot kościelnych lub innych posług, a także szafarze świętych czynności niech przyswajają sobie miłość Franciszka do słowa Bożego, jego wiarę w tych, którzy je głoszą, i w wielki zapał, z jakim on przyjął od Papieża misję głoszenia pokuty.
4. Udział w posłudze uświęcania, którą Kościół wypełnia poprzez liturgię, modlitwę oraz dzieła pokuty i miłości, niech bracia realizują przede wszystkim we własnej rodzinie, potem we wspólnocie, a wreszcie – przez aktywną obecność – w Kościele lokalnym i w społeczeństwie.
Dla społeczeństwa sprawiedliwego i braterskiego
Artykuł 18
1. Franciszkanie świeccy są wezwani do dawania własnego wkładu, inspirowanego osobą i orędziem św. Franciszka z Asyżu, w cywilizację, w której godność osoby ludzkiej, współodpowiedzialność i miłość są rzeczywistościami żywymi.19
2. (Reg. 13) Powinni zgłębiać prawdziwe fundamenty braterstwa powszechnego oraz wszędzie szerzyć ducha gościnności i atmosferę braterstwa. Niech zdecydowanie angażują się przeciwko każdej formie wyzysku, dyskryminacji i spychania na margines oraz przeciw wszelkiej postawie obojętności względem innych.
3. (Reg. 13) Niech współpracują z ruchami popierającymi braterstwo między narodami, niech angażują się w “tworzenie godnych warunków życia” dla wszystkich, w działania na rzecz wolności każdego narodu.
4. Naśladując przykład Franciszka, Patrona ekologów, niech czynnie popierają inicjatywy dla ochrony stworzenia, współpracując w podejmowanych wysiłkach dla unikania zanieczyszczenia i degradacji przyrody oraz dla tworzenia warunków życia i środowiska, które nie stanowiłyby zagrożenia dla człowieka.
Artykuł 19
1. (Reg. 14) Franciszkanie świeccy niech zawsze działają jak zaczyn w środowisku, w którym żyją, poprzez świadectwo miłości braterskiej i jasne motywacje chrześcijańskie.
2. W duchu bycia mniejszymi niech wybierają preferencyjną więź z ubogimi i ludźmi z marginesu, czy będą to poszczególne jednostki, czy kategorie osób, czy cały naród; niech współpracują w przezwyciężaniu spychania na margines ludzi i tych form ubóstwa, które są owocem nieskuteczności i niesprawiedliwości.
Artykuł 20
1. (Reg. 14) Zaangażowani w budowanie Królestwa Bożego w sprawach i działaniach doczesnych Franciszkanie świeccy z natury swego powołania przeżywają jako nierozdzielną rzeczywistość własną przynależność do Kościoła i społeczeństwa.
2. Pierwszym i podstawowym wkładem w budowanie świata bardziej sprawiedliwego i braterskiego niech będzie zaangażowanie w wypełnianie obowiązków właściwych ich pracowniczej działalności i odpowiednie przygotowanie zawodowe. W tym samym duchu służby niech podejmują swoją odpowiedzialność społeczną i cywilną.
Artykuł 21
1. (Reg. 16) Dla Franciszka praca jest darem, a to, że można pracować – łaską. Praca codzienna jest nie tylko środkiem utrzymania, lecz także okazją służby Bogu i ludziom oraz drogą do rozwoju własnej osobowości. W przekonaniu, że praca jest prawem i obowiązkiem oraz że każda forma zajęcia zasługuje na szacunek, bracia niech zabiegają o to, aby wszyscy mieli możliwość pracowania i by proces pracy stawał się coraz bardziej ludzki.
2. Rozrywka i rekreacja mają własną wartość i są konieczne dla rozwoju osoby. Franciszkanie świeccy niech troszczą się o równowagę między pracą i odpoczynkiem i niech starają się realizować w czasie wolnym odpowiednie formy zajęć.20
Artykuł 22
1. (Reg. 15) Franciszkanie świeccy “mają być obecni… w życiu publicznym”; niech współpracują, o ile jest to dla nich możliwe, w wydawaniu sprawiedliwych praw i rozporządzeń.
2. Wspólnoty zgodnie z powołaniem franciszkańskim i dyrektywami Kościoła powinny przez odważne inicjatywy angażować się na polu promocji ludzkiej i sprawiedliwości. Niech zajmują jasne stanowisko, kiedy człowiek zostaje dotknięty w swojej godności z powodu jakiejkolwiek formy ucisku albo obojętności. Niech oddają swoją posługę ofiarom niesprawiedliwości.
3. Rezygnacja ze stosowania przemocy, charakterystyczna dla uczniów Franciszka, nie oznacza rezygnacji z działania; bracia jednak niech uważają, aby ich interwencje były zawsze inspirowane miłością chrześcijańską.
Artykuł 23
1. (Reg. 19) Pokój jest dziełem sprawiedliwości oraz owocem pojednania i miłości braterskiej.21 Franciszkanie świeccy są wezwani, aby być nosicielami pokoju w ich rodzinie i w społeczeństwie:
– niech troszczą się o przedstawianie i szerzenie idei oraz postaw pokojowych;
– niech rozwijają własne inicjatywy i niech współpracują, indywidualnie i jako wspólnota, z inicjatywami Papieża, Kościołów partykularnych i Rodziny Franciszkańskiej;
– niech współpracują z ruchami i instytucjami, które wspierają pokój w poszanowaniu jego autentycznych fundamentów.
2. Niech doceniają wybór dokonany przez tych, którzy z racji sumienia odrzucają „noszenie broni”, uznając jednak prawo tak osobiste, jak i narodowe do słusznej obrony,
3. Dla zachowania pokoju w rodzinie bracia niech w odpowiednim czasie sporządzą testament swoich dóbr.
W rodzinie
Artykuł 24
1. (Reg. 17) Franciszkanie świeccy niech uważają własną rodzinę za środowisko priorytetowe, w którym mają przeżywać swoje zadanie chrześcijańskie i powołanie franciszkańskie, i niech tworzą w niej przestrzeń dla modlitwy, dla słowa Bożego i dla katechezy chrześcijańskiej, angażując się w sprawę szacunku dla każdego życia od jego poczęcia i w każdej sytuacji aż do śmierci. Małżonkowie znajdują w Regule FZŚ skuteczną pomoc na własnej drodze życia chrześcijańskiego, świadomi, że w sakramencie małżeństwa ich miłość uczestniczy w miłości, jaką Chrystus darzy swój Kościół. Miłość małżonków i potwierdzenie waloru wierności są głębokim świadectwem dawanym własnej rodzinie, Kościołowi i światu.
2. We wspólnocie braterskiej:
– tematem dialogu i wymiany doświadczeń niech będzie duchowość rodzinna i małżeńska oraz chrześcijańskie spojrzenie na problemy rodzinne;
– niech będzie współudział w ważnych chwilach życia rodzinnego współbraci oraz braterska troska o tych, którzy – celibatariusze czy niezamężne, wdowy lub wdowcy, rodzice samotni, będący w separacji, rozwiedzeni – żyją w trudnych sytuacjach i warunkach;
– niech będą tworzone sprzyjające warunki do dialogu międzypokoleniowego;
– niech będzie popierana formacja grup małżonków i grup rodzinnych.
3. Bracia niech współpracują w wysiłkach podejmowanych w Kościele i w społeczeństwie dla potwierdzenia wartości i szacunku dla życia oraz dania odpowiedzi na problemy społeczne rodziny.
Artykuł 25
Mając przekonanie o konieczności wychowania dzieci tak, by otwierały swój umysł na wspólnotę i “by w niej uświadamiały sobie, że są żywymi i aktywnymi członkami Ludu Bożego”,22 oraz o fascynacji, jaką może wywierać na nich Franciszek, należy popierać formację grup dzieci, które z pomocą pedagogiki i organizacji dostosowanej do ich wieku, niech będą wprowadzane w poznawanie i miłość życia franciszkańskiego. Statuty narodowe dadzą stosowne wskazania dla organizacji tych grup oraz dla ich relacji ze wspólnotą braterską i z grupami młodzieżowymi.
Posłańcy radości i nadziei
Artykuł 26
1. (Reg. 19) Również w cierpieniu Franciszek żył ufnością i radością, czerpiąc z:
– doświadczenia ojcostwa Bożego,
– niezachwianej wiary w powstanie z Chrystusem do życia wiecznego,
– doświadczenia możliwości spotkania i wysławiania Stwórcy w powszechnym braterstwie ze wszystkimi stworzeniami.23
Dlatego zgodnie z Ewangelią Franciszkanie świeccy mówią swoje “tak” dla nadziei i radości życia. Dają wkład w przeciwstawianie się niedostatkom i pesymizmowi, przygotowując lepszą przyszłość.
2. We wspólnocie bracia niech popierają wzajemne zrozumienie i troszczą się, aby atmosfera zebrań była miła i odzwierciedlała radość. Niech się wzajemnie zachęcają do dobrego.
Artykuł 27
1. (Reg. 19) Bracia, posuwając się w latach, niech uczą się przyjmować chorobę i rosnące trudności oraz nadawać swojemu życiu głębszego sensu przez stopniowe dystansowanie się i kierowanie ku ziemi obiecanej. Niech będą mocno przekonani, że wspólnota wierzących w Chrystusa i tych, którzy miłują się wzajemnie, w Nim trwać będzie dalej w życiu wiecznym jako “wspólnota świętych”.
2. Franciszkanie świeccy niech się starają, aby tworzyć w swoim środowisku, przede wszystkim we wspólnotach, atmosferę wiary i nadziei tak, aby “siostra śmierć” była postrzegana jako przejście do Ojca i by wszyscy mogli ze spokojem przygotować się do niej.