Statut Asystencji Duchowej i Duszpasterskiej przy FZŚ

TYTUŁ I: Zasady ogólne

Art. 1

1. Troska duszpasterska i duchowa o FZŚ, na mocy przynależności do tej samej rodziny duchowej, została powierzona przez Kościół Pierwszemu Zakonowi Franciszkańskiemu i Trzeciemu Zakonowi Regularnemu (TOR), z którymi od wieków jest związana Wspólnota świeckich1.

2. Franciszkanie – zakonnicy i świeccy – przez różne formy i sposoby, ale we wzajemnej życiowej łączności, pragną urzeczywistniać w Kościele i społeczeństwie charyzmat wspólnego Serafickiego Ojca (por. Reguła FZŚ 1).

3. Dlatego też wyżsi przełożeni jako konkretny znak wspólnoty i współodpowiedzialności mają zapewnić asystencję duchową dla wszystkich wspólnot FZŚ (por. KG FZŚ 89,1).

Art. 2

1. Opieka duszpasterska i duchowa jest wypełniana przez dwojaką posługę:

– braterską posługę wyższego kierownictwa (“altius moderamen”) wypełnianą przez wyższych przełożonych (por. KPK, kan. 303);
– asystencję duchową wspólnot i ich Rad.

2. Wyższe kierownictwo (“altius moderamen”) ma na celu zapewnienie wierności charyzmatowi franciszkańskiemu, komunii z Kościołem i jedności z Rodziną Franciszkańską (por. KG FZŚ 85,2).

3. Zadaniem asystencji duchowej jest popieranie komunii z Kościołem i Rodziną Franciszkańską przez świadectwo życia i dzielenia się duchowością franciszkańską, poprzez współpracę w formacji początkowej oraz ciągłej franciszkanów świeckich i poprzez okazywanie braterstwa zakonników względem FZŚ (por. KG FZŚ 89,3; 90,1).

Art. 3

1. Ta dwojaka posługa uzupełnia, a nie zastępuje posługi Rad i Przełożonych świeckich, do których należy kierowanie, koordynowanie i animowanie wspólnot różnych stopni (por. KG FZŚ 86,2).

2. Wykonuje się ją zgodnie z niniejszym Statutem, wspólnym dla czterech Rodzin Zakonnych (OFM, OFMConv., OFMCap., TOR), kolegialnie na wszystkich stopniach wyższych niż stopień miejscowy (por. KG FZŚ 87,1; 88,5; 90,3).

Art. 4

1. Zadaniem niniejszego Statutu jest określenie w sposób konkretny i jednolity posługi duszpasterskiej i duchowej względem FZŚ, mając na uwadze jedność całego Zakonu.

2. Statut ten został zatwierdzony przez Konferencję Ministrów Generalnych. Do nich należy prawo wprowadzania zmian i autentycznej interpretacji.

3. Przepisy przeciwne niniejszemu Statutowi są zniesione. 1 Por. KG FZŚ 85.1: “Z historii franciszkanizmu oraz Konstytucji Pierwszego Zakonu Franciszkańskiego i TOR wynika jasno, że Zakony te uznają się za zobowiązane, na mocy wspólnego pochodzenia i charyzmatu oraz woli Kościoła, do asystencji duchowej i pasterskiej przy FZŚ. Por. Konstytucje OFM 60; Konstytucje OFMConv. 161: Konstytucje OFMCap. 95; Konstytucje TOR 157; Reguła Trzeciego Zakonu Papieża Leona XIII 3,3; Reguła zatwierdzona przez Pawła VI 26”.

TYTUŁ II: Zadania wyższych przełożonych

a. Zasady ogólne

Art. 5.

1. Troska duchowa i pasterska o FZŚ jest obowiązkiem przede wszystkim wyższych przełożonych Pierwszego Zakonu i TOR (por. Reg FZŚ 26; KG FZŚ 85,2).

2. Obowiązek ten wypełniają przez:

– erygowanie wspólnot miejscowych;
– wizytację duszpasterską;
– asystencję duchową.

Zadania te mogą wykonywać osobiście lub przez delegata (por. KG FZŚ 86,I ).

3. Wyżsi przełożeni franciszkańscy są odpowiedzialni za jakość posługi pasterskiej i asystencji duchowej także w wypadkach, w których dla mianowania asystenta jest konieczna uprzednia zgoda jego przełożonego zakonnego lub ordynariusza miejsca (por. KG FZŚ 89,5).

4. Ponadto wyżsi przełożeni muszą zadbać o formację i zainteresowania zakonników wobec FZŚ oraz zapewnić kompetentne przygotowanie dla asystentów, aby byli oni przygotowani i posiadali odpowiednie kwalifikacje (por. KG FZŚ 87,3; Reg FZŚ 2).

Art. 6

1. Kanoniczne erygowanie wspólnot miejscowych dokonuje się na prośbę zainteresowanych franciszkanów świeckich po uprzedniej konsultacji i we współpracy z Radą FZŚ wyższego stopnia, z którą będzie związana nowa wspólnota zgodnie ze Statutem Narodowym. Dla kanonicznego erygowania wspólnoty, poza domami lub kościołami zakonników franciszkańskich Pierwszego Zakonu lub TOR, konieczna jest pisemna zgoda ordynariusza miejsca (por. KG FZŚ 46,1).

2. Ewentualne przejście wspólnoty miejscowej pod opiekę duszpasterską innej gałęzi Zakonu Franciszkańskiego dokonuje się w sposób przepisany przez Statuty Narodowe FZŚ (por. KG FZŚ 47,2).

3. Wizytacja pasterska jest uprzywilejowanym momentem komunii z Pierwszym Zakonem i z TOR. Jest ona przeprowadzana także w imieniu Kościoła i służy umocnieniu wierności charyzmatowi franciszkańskiemu oraz sprzyja komunii z Kościołem i Rodziną Franciszkańską (por. KG FZŚ 95,1 i 3).

Art. 7

1. Wyżsi przełożeni Pierwszego Zakonu i TOR uzgadniają najbardziej odpowiedni sposób zapewnienia asystencji duchowej wspólnotom miejscowym, które z wyższych przyczyn zostały ich pozbawione (por. KG FZŚ 88,4).

2. Ponadto niechaj podtrzymują kontakty z ordynariuszami miejsca, na terytoriach których erygowali wspólnoty miejscowe FZŚ, zachowują ich prawodawstwo własne, biorąc na siebie odpowiedzialność za pasterską i duchową opiekę nad nimi, powierzając ją jednemu z kapłanów ordynariusza miejsca lub innemu instytutowi zakonnemu.

b. Ministrowie generalni

Art. 8

1. Ministrowie generalni sprawują kolegialnie “wyższe kierownictwo” (“altius moderamen”) oraz asystencję duszpasterską wobec całości FZŚ (KG FZŚ 87,1).

2. Do szczególnych kompetencji Konferencji Ministrów Generalnych Pierwszego Zakonu i TOR należy:

– troska o kontakty ze Stolicą Apostolską w sprawach dotyczących dokumentów legislacyjnych lub liturgicznych, których zatwierdzenie należy do jej kompetencji;
– wizytacja Prezydium CIOFS (por. KG FZŚ 92,2-3);
– przewodniczenie i zatwierdzenie wyboru Prezydium CIOFS (por. KG FZŚ 76,2);
– ewentualne przyjęcie rezygnacji przełożonego generalnego FZŚ (por. KG FZŚ 83,1).

Art.9

1. Przełożeni generalni wykonują swoje zadanie wobec FZŚ zgodnie z przepisami prawa powszechnego, własnych konstytucji oraz zachowując prawodawstwo własne FZŚ. Mają oni władzę erygowania, wizytowania i spotykania się ze wspólnotami miejscowymi FZŚ, którym asystują bracia ich Zakonu.

2. Każdy przełożony generalny w odniesieniu do własnego Zakonu powinien:

– mianować asystenta generalnego dla FZŚ, który pod kierownictwem Ministra Generalnego zajmuje się sprawami związanymi z posługą względem FZŚ (por. KG FZŚ 91, 2-3).
– w miarę potrzeby mianować lub zatwierdzić asystentów narodowych należących do własnego Zakonu.

c. Ministrowie prowincjalni

Art. 10

1. Ministrowie prowincjalni i inni wyżsi przełożeni wypełniają swoje zadania względem FZŚ na terytorium własnej jurysdykcji.

2. Tam, gdzie wyżsi przełożenie posiadają jurysdykcję na tym samym terenie, uzgadniają najbardziej odpowiedni sposób kolegialnego wypełniania swojego urzędu w odniesieniu do wspólnot regionalnych i narodowych FZŚ (KG FZŚ 88,5).

3. Podobnie mają kolegialnie ustalić sposób mianowania asystentów narodowych i regionalnych, jak również ustalić, do których przełożonych mają zwracać się z prośbą o asystencję Rady narodowe i regionalne (por. KG FZŚ 91,2).

Art. 11

1

. Ministrowie prowincjalni i inni wyżsi przełożeni, zapewniają asystencję duchową wspólnotom miejscowym w zakresie własnej jurysdykcji (por. KG FZŚ 88,1).

2. W ramach własnej jurysdykcji należy do nich:

– kanoniczne erygowanie nowych wspólnot miejscowych i zapewnienie im asystencji duchowej;
– animowanie duchowe, wizytacja i spotykanie się ze wspólnotami miejscowymi, którymi opiekuje się ich własny Zakon;
– informowanie na bieżąco o asystencji duchowej udzielanej FZŚ i MF;
– mianowanie asystentów duchowych (por. KG FZŚ 89,2; 91,3).

TYTUŁ III: Zadania asystentów duchowych

a. Zasady ogólne

Art. 12

1. Asystentem duchowym jest osoba wyznaczona przez kompetentnego wyższego przełożonego do wypełnienia tej posługi względem konkretnej wspólnoty FZŚ i MF (por. KG FZŚ 98,2; 96,6).

2. Ze względu na świadectwo duchowości franciszkańskiej braterstwo zakonników względem franciszkanów świeckich oraz węzeł komunii między własnym Zakonem i FZŚ, asystentem duchowym powinien być zakonnik należący do Pierwszego Zakonu Franciszkańskiego lub TOR (por. KG FZŚ 89,3).

3. Asystent duchowy, na mocy samego prawa, jest członkiem posiadającym głos w Radzie i w Kapitule Wyborczej wspólnoty, wobec której sprawuje asystencję, i z którymi współpracuje we wszelkich rodzajach działalności. Nie posiada tylko prawa głosu w sprawach dotyczących ekonomii, ani wyborów na różnych stopniach (por. KG FZŚ 90,2; 77,1-2).

Art. 13

1. Głównym zadaniem asystenta jest popieranie pogłębiania duchowości franciszkańskiej i współpraca w formacji początkowej i ciągłej franciszkanów świeckich (por. KG FZŚ 90,1).

2. W radzie wspólnoty i na kapitułach wyborczych lub zwykłych tak postępuje, by szanować odpowiedzialność i rolę świeckich, dając im pierwszeństwo w tym, co dotyczy kierownictwa, koordynacji i animacji wspólnoty.

3. Uczestniczy czynnie i głosuje w postanowieniach i decyzjach podejmowanych podczas zebrania Rady czy Kapituły. Przede wszystkim jest odpowiedzialny za animację zgromadzeń liturgicznych i przygotowanie konferencji duchowych podczas spotkań Rady czy Kapituły.

Art. 14

1. Wizytacja pasterska jest uprzywilejowanych momentem komunii z Pierwszym Zakonem i TOR. Dokonuje się ona także w imieniu Kościoła i służy ożywieniu franciszkańskiego ducha ewangelicznego, umocnieniu wierności charyzmatowi i Regule, ofiarowaniu pomocy w życiu braterskim, ugruntowaniu więzi jedności w Zakonie i popieraniu jego najpełniejszego włączenia się do Rodziny Franciszkańskiej i do Kościoła (por. KPK kan. 305,1; KG FZŚ 92,1; 95,1).

2. Wizytator ma za zadanie:

– umocnienie Wspólnoty w jej bycie i misji w Kościele i społeczeństwie;
– prześledzić relacje między wspólnotą świecką a zakonną;
– zwróci szczególną uwagę na program, metody i praktyki formacyjne;
– przeanalizuje współpracę i poczucie współodpowiedzialności między świeckimi i asystentami duchowymi;
– zadba o jakość asystencji duchowej udzielanej wspólnocie wizytowanej;
– zachęci asystentów duchowych w ich posłudze oraz pobudzi ich do ciągłej formacji duchowej i pastoralnej (por. KG FZŚ 95).

3. Na prośbę kompetentnej Rady delegat Konferencji Asystentów może przeprowadzić wizytację pasterską, zachowując ustalenia organizacyjne prawa własnego FZŚ (por. KG FZŚ 92,2). Z ważnych i pilnych przyczyn, albo w przypadku niewypełnienia przepisu dotyczącego złożenia prośby o wizytację przez przełożonych i Radę, wizytacja duszpasterska może być przeprowadzana z inicjatywy Konferencji Asystentów Duchowych po wysłuchaniu Rady FZŚ tego samego stopnia (por. KG FZŚ 92,3).

4. Sugeruje się przeprowadzać wizytację duszpasterską w połączeniu z wizytacją braterską po uprzednim zharmonizowaniu ich obu w programie. Wizytator lub wizytatorzy w odpowiednim czasie powiadomią zainteresowaną Radę o przedmiocie i programie wizytacji. Sprawdza rejestry i akta łącznie z tymi, które dotyczą poprzedniej wizytacji, wyboru Rady i administracji dóbr. Sprawdza sprawozdania z odbytej wizytacji, dołącza je do akt w odpowiednim rejestrze Wspólnoty wizytowanej oraz przekaże je do wiadomości Rady stopnia, która przeprowadziła wizytację (por. KG FZŚ 93,2 i 4).

5. W czasie wizytacji Wspólnoty miejscowej, wizytator czy wizytatorzy, mają się spotkać z całą Wspólnotą oraz w grupach i komisjach, na które się ona dzieli. Mają poświęcić szczególną uwagę braciom w formacji oraz tym, którzy proszą o osobiste spotkanie.A gdy zajdzie potrzeba, niech po bratersku poprawia zaniedbania, które napotkają (KG FZŚ 93,3).

Art. 15

1. Asystent jest mianowany przez kompetentnego przełożonego po wysłuchaniu Rady zainteresowanej Wspólnoty (por. KG FZŚ 91,3).

2. Na terytorium, gdzie więcej niż jeden przełożony ma władzę mianowania asystenta, należy kierować się zasadami kolegialnymi uzgodnionymi wśród przełożonych posiadających jurysdykcję na danym terytorium (por. KG FZŚ 91,2; Por. Niniejszy Statut 10).

3. Nominacja asystenta dokonuje się pisemnie na określoną czasowo kadencję, która łącznie nie może przekroczyć dwunastu lat.

4. Gdy nie jest możliwe mianowanie dla Wspólnoty asystenta duchowego, który byłby zakonnikiem Pierwszego Zakonu lub TOR, kompetentny wyższy przełożony może powierzyć posługę asystenta duchowego:

– zakonnikom lub zakonnicom należącym do innych instytutów franciszkańskich;
– franciszkanom świeckim, duchownym lub nie, specjalnie przygotowanym do tej posługi;
– innym duchownym diecezjalnym lub zakonnikom niefranciszkańskim (por. KG FZŚ 89,4).

Art. 16

1. Na stopniach międzynarodowym, narodowym i regionalnym, asystenci, jeżeli jest ich więcej niż jeden, tworzą Konferencję i wykonują posługę kolegialnie względem FZŚ i MF (por. KG FZŚ 90,3).

2. Każda Konferencja Asystentów rządzi się własnym, wewnętrznym regulaminem.

3. Statuty Narodowe i Regionalne FZŚ ustalą liczbę asystentów, którzy należą do Rady Narodowej i Regionalnej.

b. Asystenci generalni

Art. 17

1. Asystenci generalni są mianowani przez stosownego ministra generalnego po zasięgnięciu opinii Prezydium Rady Międzynarodowej FZŚ – CIOFS (por. KC FZŚ 90,3).

2. Wypełniają swoją posługę na rzecz Prezydium Rady Międzynarodowej, tworząc Konferencję, która troszczy się o asystencję duchową w całym FZŚ (por. KG FZŚ 90,3).

3. Zadaniem Konferencji Asystentów Generalnych jest:

– współpraca z Radą Międzynarodową i jej Prezydium w duchowej i apostolskiej animacji FZŚ, a w szczególności w formach świeckich posługujących we wspólnotach;
– koordynacja na poziomie międzynarodowym asystencji duchowej FZŚ i MF;
– rozbudzanie zainteresowań braci i wyższych przełożonych FZŚ i MF;
– zapewnienie wizytacji pasterskiej Rad Narodowych FZŚ (por. KG FZŚ 92,2) i uczestniczenia w narodowych kapitułach wyborczych (por. KG FZŚ 76,2).

Art. 18

1. Zadaniem Asystenta Generalnego jest informowanie Ministra Generalnego i swojego Zakonu o życiu i działalności FZŚ i MF.

2. Ponadto zajmuje się on sprawami dotyczącymi asystencji wykonywanej przez swój Zakon względem FZŚ i MF, spotyka się ze wspólnotami miejscowymi, wobec których pełni posługę asystencji własny Zakon oraz troszczy się o podtrzymanie stałych braterskich relacji z asystentami własnego Zakonu.

c. Asystenci narodowi

Art. 19

1. Asystenci narodowi FZŚ i MF są mianowani przez kompetentnego wyższego przełożonego po wysłuchaniu Rady Narodowej (por. KG FZŚ 97,2). Na terytorium, na którym więcej niż jeden przełożony wyższy ma władzę mianowania asystenta, należy kierować się zasadami kolegialnymi uzgodnionymi wśród przełożonych posiadających jurysdykcję na terenie danego kraju (por. KG FZŚ 97,2).

2. Wypełniają oni ponadto swoją posługę wobec Rady Narodowej i troszczą się o asystencję duchową Wspólnoty Narodowej. Jeżeli jest ich kilku, tworzą Konferencję i wypełniają posługę kolegialnie (por. KG FZŚ 90,3).

3. Do zadań Konferencji Asystentów Narodowych lub Asystenta Narodowego, jeżeli jest sam, należy:

– współpraca z Radą Narodową w animacji duchowej i apostolskiej franciszkanów świeckich w życiu kościelnym i społecznym narodu, a szczególnie w formacji świeckich posługujących we wspólnotach;
– zapewnienie wizytacji duszpasterskiej Rad Regionalnych FZŚ (por. KG FZŚ 93,1-2) i uczestnictwo w regionalnych kapitułach wyborczych (por. KG FZŚ 76,2);
– koordynacja na poziomie narodowym posługi Asystentów duchowych, ich formacji i umacnianie braterskich więzi między nimi;
– rozbudzanie zainteresowania braci FZŚ i MF.

Art. 20

1. Zadaniem asystenta narodowego jest informowanie wyższych przełożonych swojego Zakonu o życiu i działalności FZŚ i MF w kraju.

2. Ponadto zajmuje się on sprawami dotyczącymi asystencji wykonywanej przez swój Zakon względem FZŚ i MF, spotyka się ze wspólnotami miejscowymi, wobec których pełni posługę asystencji własny Zakon oraz troszczy się o podtrzymanie stałych braterskich relacji z asystentami regionalnymi i miejscowymi własnego Zakonu.

d. Asystenci regionalni

Art. 21

1. Asystenci regionalni FZŚ i MF są mianowani przez kompetentnego wyższego przełożonego po wysłuchaniu Rady Regionalnej (por. KG FZŚ 91,2). Na terytorium, na którym więcej niż jeden przełożony ma władzę mianowania asystentów, należy kierować się zasadami kolegialności uzgodnionymi wśród przełożonych posiadających jurysdykcję w danym regionie (por. KG FZŚ 91,2).

2. Wypełniają oni swoją posługę wobec Rady Regionalnej i troszczą się o asystencję duchową Wspólnoty regionalnej. Jeżeli jest ich kilku, tworzą Konferencję i wypełniają posługę kolegialnie (por. KG FZŚ 90,3).

3. Do zadań Konferencji Asystentów regionalnych lub Asystenta regionalnego, jeżeli jest sam, należy:

– współpraca z Radą regionalną w animacji duchowej i apostolskiej franciszkanów świeckich w życiu kościelnym i społecznym regionu, a szczególnie w formacji świeckich posługujących we wspólnotach;
– zapewnienie wizytacji duszpasterskiej Rad miejscowych FZŚ (por. KG FZŚ 93,1-2);
– uczestnictwo w miejscowych kapitułach wyborczych (por. KG FZŚ 76,2);
– koordynacja na poziomie regionalnym posługi Asystentów duchowych, ich formacji i umacniania braterskiej więzi między nimi;
– rozbudzanie zainteresowań braci FZŚ i MF.

Art. 22

1. Zadaniem asystenta regionalnego jest informowanie wyższych przełożonych i swojego Zakonu o życiu i działalności FZŚ i MF w regionie.

2. Ponadto zajmuje się on sprawami dotyczącymi asystencji wykonywanej przez swój Zakon względem FZŚ i MF, spotyka się ze wspólnotami miejscowymi, wobec których w regionie pełni posługę asystencji jego Zakon oraz troszczy się o podtrzymanie stałych, braterskich relacji z asystentami miejscowymi własnego Zakonu.

e. Asystenci miejscowi

Art. 23

1. Asystent miejscowy, razem z Radą Wspólnoty, jest odpowiedzialny za formację kandydatów (KG FZŚ 37,2) i przed profesją wyrazi opinię o poszczególnych kandydatach (KG FZŚ 41,1).

2. Razem z przełożonym podejmuje dialog z braćmi, którzy znaleźli się w trudnościach i którzy zamierzają opuścić Wspólnotę, lub których postępowanie jest wyraźnie sprzeczne z Regułą (KG FZŚ 56,1-2; 58,1-2).