Modlitwa psalmami
duszą franciszkańskiej modlitwy wspólnotowej

 

Obok modlitwy „Ojcze nasz” Psalmy stanowią największą część skarbu modlitwy Kościoła. Rozbrzmiewa w nich nieprzemijający hymn ku czci Boga.

150 Psalmów znajduje się w Starym Testamencie. Są starożytnym zbiorem pieśni i modlitw, powstałych na przestrzeni ponad tysiąca lat, którymi jeszcze dzisiaj modli się wspólnota Kościoła – w czasie tzw. liturgii godzin. Psalmy należą do najpiękniejszych tekstów literatury światowej i poruszają również współczesnych odbiorców dzięki swej duchowej sile.

Psalmy są modlitwą Izraelitów. Powstawały na przestrzeni całej historii zbawczej, stąd są syntezą całej pobożności Starego Testamentu i wyrażają rozmaite myśli religijne. Jedne utwory przejawiają ducha społecznego, inne są wyrazem niepokoju duszy człowieka. Można w nich usłyszeć głos wojowników, królów, proroków, poetów religijnych, ubogich, przy czym wszyscy oni nie byli ani filozofami, ani intelektualistami w naszym rozumieniu, ale ludźmi, którzy pragnęli wyrazić swoje przekonania religijne, trudności, zawody, prośby, dziękczynienia i pouczenia. Wiązało się to z różnym kontekstem poza-literackim, jak różne są przejawy życia religijnego.

Księga Psalmów w j. hebrajskim nazywa się Księgą chwały. W rzeczywistości tylko jedna trzecia Psalmów ma charakter pochwalny. To jest właśnie znaczące, że wszystko zostaje objęte tym charakterem chwały. Izraelita chwali Boga również wtedy, gdy Go błaga. Nazwa “Psalmy” pochodzi od gr. Psalmoi, tj. melodie i psalterion (instrument strunowy = cytra, lira). Psalmy są zatem słowami śpiewanymi oraz zbiorem tych słów. Psałterz biblijny nie obejmuje wszystkich religijnych pieśni Izraela znajdujących się w księgach Starego Testamentu.

Ustalenie czasu powstania wszystkich Psalmów jest prawie niemożliwe. Psałterz można porównać do olbrzymiej katedry, którą budowały ręce wielu artystów z różnych epok. Stąd trudność w określeniu syntezy posłannictwa 150 Psalmów.

Psalmy ofiarują szczególną możliwość uchwycenia głębi modlitwy biblijnej. Ułożone w ciągu całej historii Izraela przekładają na modlitwę historię ludu Bożego. Opowiadają o reakcji Izraela na czyny Pana. Są to modlitwy zrodzone z historii i życia, czytane z wiarą i świadomością, że Bóg działa i wszystko – bezpośrednio lub pośrednio – ma odniesienie do Niego. Modlitwa Psalmów w związku z tym nigdy nie jest oderwana od życia.

Psalmów nie czyta się jak zwierzenia autobiograficzne, ale jako modlitwy powstałe z myślą o liturgii. Odzwierciedlają głębokie przeżycia, są niejako odbiciem problemów, dramatów i radości całego ludu.

Izraelita zanosił swoje modlitwy do Boga nie jako człowiek Zachodu, będący indywidualistą, mało zespolonym duchowo z drugim człowiekiem. Dlatego też i pieśni są mniej prywatną modlitwą, a więcej wołaniem wspólnoty zbierającej się w świątyni czy synagodze. Uroczyste spotkania w sanktuarium, będące rocznicowymi obchodami tego, co przeżyli dzięki opiece Bożej, w tym także różnych ucisków i cierpień, stanowiły okazję do układania i chóralnego wykonywania Psalmów.

W Biblii również modlitwa liturgiczna jest modlitwą osobistą, przeżywaną z zaangażowaniem. W Psalmach niełatwo odróżnić wymiar indywidualny od wspólnotowego, ale to spostrzeżenie jest cenne, bo pokazuje jak człowiek biblijny w pełni włącza się w swoją wspólnotę. Problemy ludu są przeżywane przez poszczególnych wierzących i stają się osobistym doświadczeniem. W każdym wypadku osobiste problemy są przeżywane i interpretowane zawsze w świetle historii zbawienia. I tak człowiek biblijny – w rodzinie czy w świątyni – modli się do Boga w sercu, ale zawsze włączony w historię swojego ludu.

Psalmy to wielka droga w głąb modlitwy. Ofiarował nam ją Duch Święty, poprzedzając czas, gdy Jezus odpowiedział na prośbę uczniów: „Panie, naucz nas modlić się!”, ucząc ich słów „Ojcze nasz”. Modlitwy te są niezwykłe, bo stanowią jedną całość: uzupełniają się i tłumaczą nawzajem. Są niezastąpione, bo sam Bóg uczy nas w nich, jak zwracać się do Niego, w jakiej postawie przed Nim stawać, a także jak przeżywać własne troski, radości, nadzieje, obawy, decyzje – przed Nim i z Nim!

Nie ma ludzkiej sprawy czy doświadczenia, którego odbicia nie można byłoby odnaleźć w Psalmach. Z tego powodu bywały one inspiracją literacką, muzyczną i malarską, także dla niewierzących. Nawet w tych momentach, gdy głos więźnie w gardle z nadmiaru radości lub z bezmiaru bólu, Psalmy pozwalają znaleźć słowa modlitwy, które wyrażą przeżycia serca. A jeśli sam nie znajdziesz właściwego tekstu w biblijnej Księdze Modlitw, to wypowie go za ciebie ktoś inny: przecież w tajemnicy Wspólnoty Kościoła wszyscy duchowni i konsekrowani, a także wielu, wielu świeckich, każdego dnia kilka razy modli się Psalmami w liturgii godzin, zanosząc przed oblicze najlepszego Ojca przeżycia, prośby, błagania i dziękczynienia nie tylko swoje własne, ale wszystkich braci w wierze.

Święci natomiast świadczą, że jest jeszcze głębszy sens Psalmów: można w nich usłyszeć modlitwę Jezusa! On modlił się Psalmami jak wszyscy w Jego narodzie – ale w Jego ustach te słowa nabierają zupełnie innego wymiaru. Niejeden z tych tekstów pozwala spojrzeć „od środka” na doświadczenia Jezusa w czasie Męki i na Jego więź z Ojcem. Św. Franciszek z Asyżu, łącząc wybrane wersety z Psalmów w jedną przejmującą modlitwę, stworzył „Officium Passionis” – Oficjum o Męce Pańskiej. Wiesz, jak Psalm może wyrażać Ewangelię?

„O, wy wszyscy, którzy przechodzicie drogą zwróćcie uwagę i zobaczcie – czy jest boleść jako boleść moja? Przebili moje ręce i nogi, policzyć mogę wszystkie moje kości (…) I w proch śmierci mnie strącili, i ponad miarę powiększyli ból ran moich”.
A potem:
„Zasnąłem i powstałem! (…)
Ojcze Święty, ująłeś moją prawą rękę i według Twej woli mnie wyprowadziłeś – i przyjąłeś mnie z chwałą…”.

Po uzmysłowieniu sobie, czym jest modlitwa psalmami, powinniśmy teraz odkryć miłość św. Franciszka do tej formy modlitwy. Dla Serafickiego Ojca celebracja Boskiego oficjum, czyli modlitwa psalmami, była wyrazem i wymogiem zachowania świętej Ewangelii i naśladowania Chrystusa, a także pragnieniem Ducha Pańskiego i Jego świętego działania. Dla Franciszka, ale i tak samo dla Klary, celebrowanie Boskiego oficjum, było pierwszorzędną czynnością we wspólnotach Braci Mniejszych i Ubogich Pań.

W Regule zatwierdzonej pisał: „Klerycy niech odmawiają oficjum Boskie według przepisów świętego Kościoła Rzymskiego, za wyjątkiem psałterza. Dlatego mogą mieć psałterze. Bracia nieklerycy niech odmawiają dwadzieścia cztery Ojcze nasz za jutrznię, pięć za laudesy, po siedem za prymę, tercję, sekstę i nonę, dwanaście za nieszpory, siedem za kompletę. I niech modlą się za zmarłych” . W Regule dla Pustelni czytamy: „I niech odmawiają zawsze kompletę z dnia zaraz po zachodzie słońca; i niech starają się zachowywać milczenie. I niech odmawiają swoje Godziny, i wstają na jutrznię. I niech szukają najpierw królestwa Bożego i sprawiedliwości Jego. I w porze stosownej odmówią prymę, a po tercji przerwą milczenie i mogą rozmawiać, i iść do swoich matek. I – jeśli zechcą – wolno im poprosić je dla miłości Pana Boga o jałmużnę, jak pokorni, ubodzy ludzie. I potem odmówią sekstę i nonę, i nieszpory o stosownej porze”. W Liście do całego Zakonu możemy znaleźć zaś takie słowa: „W wielu rzeczach ciężko zgrzeszyłem, szczególnie, że nie zachowałem reguły, którą Panu ślubowałem, i nie odmawiałem oficjum, jak reguła przepisuje, czy z niedbalstwa, czy z powodu choroby, czy dlatego, że jestem człowiekiem nie mającym wiedzy i niewykształconym. Proszę więc na wszystko, jak tylko mogę, brata H., ministra generalnego, mego pana, aby dokładał wszelkich starań, by regułę wszyscy w całości zachowywali; i by klerycy odmawiali oficjum z pobożnością wobec Boga, nie tyle zważając na melodyjność głosów, co na harmonię ducha, aby głos zgadzał się z duchem, a duch z Bogiem, żeby mogli przez czystość serca przejednać Boga, a nie miękkością głosów pieścić uszy ludzkie. Ja zaś przyrzekam stanowczo to wszystko zachowywać, na ile Bóg udzieli mi łaski, i chcę, aby bracia, którzy są ze mną, zachowywali to, co do oficjum i co do innych przepisów reguły” (39-43).

Jak widzimy, szczególnie w ostatnim fragmencie, św. Franciszek zachęca, a może nawet wręcz błaga o odmawianie świętego oficjum. Ta prośba jest również skierowana do franciszkanów świeckich. Zgodnie z Regułą (art. 8) powinniśmy włączyć się w modlitwę liturgiczną według z jednej z form wskazanych przez Kościół, przeżywając w ten sposób tajemnice życia Chrystusa. Formy tej modlitwy mogą być następujące:
a) Jutrznia i Nieszpory odprawiane wspólnie lub prywatnie.
b) Skrócone i dostosowane formy Liturgii Godzin Kościoła miejscowego.
c) Małe oficjum o Matce Bożej
d) Oficjum o Męce Pańskiej św. Franciszka z Asyżu
e) Oficjum 12 Ojcze nasz, ubogacone krótkimi tekstami biblijnymi i dostosowane do Liturgii Godzin. Ta forma modlitwy w wielu regionach świata cieszy się nadal uznaniem i jest użyteczna pośród codziennych zajęć i okoliczności.

Sobór nazywając liturgię godzin modlitwą całego Ludu Bożego, proponował ułożyć ją w taki sposób, by mogli w niej uczestniczyć nie tylko duchowni, osoby zakonne, lecz także świeccy. Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego usilnie zachęca, aby stosownie do okoliczności, w liturgii godzin uczestniczyli wszyscy świeccy (Por. KPK 1174 § 2). Zachętę tę powtarzają dokumenty wielu synodów diecezjalnych.

Przez reformę i przetłumaczenie liturgii godzin wierni zyskali dostęp do publicznej modlitwy całego Kościoła. Mogą więc i poza Eucharystią uczestniczyć we wspólnej całemu Kościołowi liturgii i budować na niej swoje życie, karmić nią swoją wiarę.
Katechizm Kościoła Katolickiego naucza, że liturgia godzin ożywia w człowieku „ducha nawrócenia i pokuty oraz przyczynia się do przebaczenia grzechów” (KKK 1437). Bóg bowiem poprzez swoje słowo, które Kościół daje w liturgii godzin, prostuje drogi ludzkie, poucza i uzdrawia.

Dlatego też warto odkryć w naszych wspólnotach Franciszkańskiego Zakonu Świeckich, ale przede wszystkim przez nas samych, tę formę modlitwy. Warto uzmysłowić sobie, że kiedy odmawiamy Brewiarz, w tym momencie nie modlimy się prywatną modlitwą, ale modlitwą całego Kościoła, nie modlimy się sami tylko i wyłącznie, ale w tym momencie modlimy się z całym Kościołem, modlimy się z całą Rodziną Franciszkańską, z całą moją wspólnotą. I choć może odmawiam brewiarz sam, w zaciszu swojego domu, to w tej bądź podobnej chwili cały Kościół, więc również moi współbracia i współsiostry w Zakonie Franciszkańskim modlą się tymi samymi słowami. Widzimy tutaj, że w tym momencie jakbyśmy mieli jednego ducha. Ta forma modlitwy jest formą, która łączy nas w wyjątkowy sposób nie tylko z Zakonem, ale przede wszystkim z Chrystusem, ponieważ on również, żyjąc na ziemi, modlił się Psalmami i w ten sposób uwielbiał swojego Ojca w Duchu Świętym.

Warto zrobić sobie rachunek sumienia i odpowiedzieć, na jakim miejscu w moim życiu duchowym jest modlitwa moim Brewiarzem Franciszkanów Świeckich?

O. Marcin Sobiech OFS

 

---

 

A K T U A L N O Ś C I

 

W naszej wspólnocie miejscowej FZŚ przeżywamy radość, bowiem s. Krystyna rozpoczęła okres formacji w nowicjacie, s. Teresa, br. Józef i br. Patryk ponowili profesję na kolejny rok, a s. Barbara, br. Roman i br. Zbigniew złożyli przyrzeczenie wieczyste życia Ewangelią Jezusa Chrystusa.

Dwie siostry i jeden brat wyraził wolę formowania się we wspólnocie FZŚ. Życzymy wszystkim wytrwania w swoich powołaniach.

4.10.2022 roku po uroczystości ku czci św. Franciszka wspólnota wraz z asystentem, ojcami franciszkanami i bratem świętowała ten dzień w salce, rozkoszując się tortem i innym ciastem, popijając kawę czy herbatę.
Bogu niech będą dzięki za ten wspaniały czas.

 

---

 

K A L E N D A R I U M

 

01.11 – UROCZYSTOŚĆ WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH
02.11 – WSPOMNIENIE WSZYSTKICH WIERNYCH ZMARŁYCH (Dzień Zaduszny)
03.11 – Wspomnienie obowiązkowe Wszystkich Wiernych Zmarłych Zakonu Serafickiego
04.11 – Wspomnienie obowiązkowe św. Karola Boromeusza, biskupa
09.11 – Święto rocznicy poświęcenia Bazyliki Laterańskiej
10.11 – Wspomnienie obowiązkowe św. Leona Wielkiego, papieża i doktora Kościoła
11.11 – Wspomnienie obowiązkowe św. Marcina z Tours, biskupa
12.11 – Wspomnienie obowiązkowe św. Jozafata, biskupa i męczennika
13.11 – Wspomnienie obowiązkowe świętych Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka i Krystyna – Pierwszych męczenników Polskich
17.11 – Święto św. Elżbiety Węgierskiej, zakonnicy, patronki FZŚ
18.11 – Wspomnienie obowiązkowe bł. Karoliny Kózkówny, dziewicy i męczennicy
19.11 – Wspomnienie obowiązkowe bł. Salomei, dziewicy
20.11 – Wspomnienie obowiązkowe św. Rafała Kalinowskiego, kapłana
21.11 – UROCZYSTOŚĆ JEZUSA CHRYSTUSA KRÓLA WSZECHŚWIATA
22.11 – Wspomnienie obowiązkowe św. Cecylii, dziewicy i męczennicy
24.11 – Wspomnienie obowiązkowe świętych męczenników: Andrzeja Dung-Lac – kapłana i Towarzyszy
26.11 – Wspomnienie obowiązkowe św. Leonarda z Porto Maurizio, kapłana
27.11 – Wspomnienie obowiązkowe św. Franciszka Antoniego Fasaniego – kapłana

 

---

Intencja modlitwy obowiązująca wspólnotę w 2022 roku:

O nowe powołania do FZŚ, błogosławieństwo Boże dla wspólnoty
miejscowej FZŚ oraz wspólnoty Toruń-Podgórz
W czwartki o godz. 17.30 nabożeństwo ku czci św. Franciszka, poprzedzone modlitwą różańcową
W piątki o godz. 17.30 – modlitwa różańcowa lub nabożeństwo, po wieczornej Mszy św. – Nieszpory

 

02-08.11- Modlitwy za zmarłych na cmentarzu po wieczornej Mszy św.
17.11 – Spotkanie rady miejscowej wspólnoty FZŚ, godz. 16.OO
27.11 – Spotkanie miesięczne w salce – godz. 14.30, Msza św. – godz. 16.00.

 

---

Tercjarz – miesięcznik Franciszkańskiego Zakonu Świeckich w Brodnicy. 
Redakcja: s. Bożenna Chełkowska; 
Materiały pomocnicze: Konferencje do formacji ciągłej na rok 2022
„POSŁANI W POKOJU CHRYSTUSA” 
Opieka merytoryczna: O. Tytus Kamiński OFM. 
Adres: Klasztor Franciszkanów, 
ul. Sądowa 5a, 
87 – 300 BRODNICA, 
tel. (+48) 787  995 261
Adres strony: www.fzsbrodnica.franciszkanie.pl