Tercjarz nr 7/2022
21 lipca 2022
Chrystocentryzm u podstaw miłości
św. Franciszka do Kościoła katolickiego
1. Pojęcie chrystocentryzmu
Chrystocentryzm to pogląd i postawa, zgodnie z którą w centrum całej rzeczywistości, a zwłaszcza egzystencji chrześcijanina jest osoba Jezusa Chrystusa jako Boga i Człowieka.
W teologii mówi się o chrystocentryźmie w trojakim znaczeniu:
a/ przedmiotowym – ześrodkowanie przez Boga w Trójcy Osób całej ekonomii zbawienia na Osobie Chrystusa. W liturgii wyraża to kończąca Modlitwę Eucharystyczną uroczysta doksologia: „Przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie…”. Z punktu widzenia duchowości chrześcijańskiej nie można autentycznie czcić Chrystusa wyizolowanego z całej ekonomii zbawienia. Np. rozważanie tajemnicy Wcielenia w oderwaniu od tajemnicy Paschalnej staje się niezrozumiałe i zachowuje jedynie znaczenie dla płytkiego sentymentalizmu.
b/ podmiotowym – polega na kreowaniu chrystokształtnej postawy chrześcijanina zgodnie ze słowami Apostoła: „Teraz już żyję nie ja, ale żyje we mnie Chrystus”. W tym też sensie św. Cyprian za św. Pawłem Chrystusa określa jako wzór wszelkiej pobożności. Do tych samych treści nawiązuje Sobór Watykański II i Jan Paweł II w encyklice „Redemptor hominis”, pisząc: „Człowiek nie może żyć bez miłości. Człowiek pozostaje dla siebie istotą niezrozumiałą, jego życie jest pozbawione sensu, jeśli nie objawi mu się Miłość, jeśli nie spotka się z Miłością, jeśli jej nie dotknie i nie uczyni w jakiś sposób swoją, jeśli nie znajdzie w niej żywego uczestnictwa. /…/ Człowiek odnajduje w nim swoją właściwą wielkość, godność i wartość swego człowieczeństwa. Człowiek zostaje w Tajemnicy Odkupienia na nowo potwierdzony, niejako wypowiedziany na nowo. Stworzony na nowo”.
„Kościół przyniósł Polsce Chrystusa – to znaczy klucz do zrozumienia tej wielkiej i podstawowej rzeczywistości, jaką jest człowiek. Człowieka bowiem nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa. A raczej: ”człowiek nie może sam siebie do końca zrozumieć bez Chrystusa. Nie może zrozumieć ani kim jest, ani jaka jest jego właściwa godność, ani jakie jest jego powołanie i ostateczne przeznaczenie. Nie może tego wszystkiego zrozumieć bez Chrystusa” /Jan Paweł II, Warszawa, I pielgrzymka 1979, Plac Zwycięstwa/.
c/ formalnym – skoncentrowanie zagadnień teologicznoduchowych wokół idei Boga objawiającego się w Osobie Jezusa Chrystusa. Z punktu widzenia chrześcijańskiej duchowości, chrystocentryzm wyraża się m.in. w powiązaniu wszystkich wątków treściowych poszczególnych ćwiczeń i praktyk duchowych z centralną ideą Bogo-Człowieczeństwa.
2. Kościół zbudowany na Chrystusie
Na nadprzyrodzoną naturę Kościoła wskazuje określenie zawarte w Konstytucji dogmatycznej Soboru Watykańskiego II: „Kościół jest w Chrystusie niejako sakramentem, czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego…” /KK 1/. Tajemnica ta ma swoją genezę w zamyśle Ojca niebieskiego, ale dokonuje się przez chrystoformizację wierzących mocą Ducha Świętego. W wyniku dokonania zbawczego dzieła przez Chrystusa przez wiarę i sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego wierzący ludzie zostali uchrystusowieni i tworzą Mistyczne Ciało Chrystusa, co oznacza upodobnienie do Jednorodzonego Syna i początek godności Bożego synostwa, które, będąc darem, jest jednocześnie zadaniem całego życia. Dlatego dopuszczeni jesteśmy do tajemnic Jego życia, z Nim współukształtowani, wespół z Nim umarli, wskrzeszeni z martwych i wespół z Nim panować będziemy. Na ziemi jeszcze jako tułacze idący w ślady Jego wśród ucisków i prześladowań, złączeni jesteśmy z Jego cierpieniami jak ciało z Głową, współcierpiąc z Nim, abyśmy też wespół z Nim byli uwielbieni.
Kościół ma dwa oblicza, Boskie – ludzkie i charyzmatyczno-hierarchiczne. Oba stanowią jedną naturę złożoną z pierwiastka boskiego i ludzkiego.
Na mocy sakramentu chrztu wszyscy stają się uczestnikami „godności i wolności synów Bożych, w których sercach Duch Święty mieszka jak w świątyni”. Jego prawem stało się przykazanie miłowania, jak Chrystus nas umiłował. Jego celem zaś jest „Królestwo Boże, zapoczątkowane na ziemi przez samego Boga i mające się dalej rozszerzać, aż na końcu wieków dopełnione zostanie również przez Boga, gdy objawi się Chrystus, życie nasze”. Wówczas „samo stworzenie będzie wyzwolone z niewoli skażenia na wolność chwały synów Bożych”.
Na mocy tego obdarowania cały lud Boży jest jednocześnie powołany do świętości, czyli doskonałej miłości, niezależnie od tego, w jakim stanie żyje i jakie funkcje, czyli zadania życiowe pełni, byle wszystko, co czyni zamieniał na funkcję miłowania Boga, bliźnich i świata.
Kościół Chrystusowy z mocy obdarowania go zbawczą łaską Chrystusa jest święty i powołany do świętości. Wskazanym jest zatem używanie w nazwie także przymiotnika „święty”. Świętość Kościoła nie wyklucza jednak grzeszności jego członków.
3. Miłość św. Franciszka do Kościoła Chrystusowego
Franciszek określał siebie jako nieuczonego i prostaczka i nie zajmował się teologicznym przedstawianiem koncepcji Kościoła, ale swoją więz Kościołem wyrażał przede wszystkim w swojej praktycznej pobożności. Ta praktyczna pobożność była tak intensywna, że ukształtowała i ukierunkowała całe życie Serafickiego Ojca. „Wierzyć, modlić się, żyć, działać i czuć z Kościołem – to była dla niego podstawowa zasada, by we wszystkim postępować według Ewangelii”. Razem z pierwszymi towarzyszami Franciszek „wciela” katolicką naukę o Kościele i przedstawia nam ją jako świadectwo wymowniejsze od słów, czyli wiarę ze swoich uczynków.
O miłości Franciszka do Kościoła świadczą między innymi:
Przyjęcie z wiarą Słów Chrystusa, które usłyszał: „Franciszku, idź, napraw mój dom, który, jak widzisz, cały idzie w ruinę” /2Cel 10,4/. Posłuszny podejmuje wysiłek odbudowania świątyni, sądząc, że odnosi się on do materialnej naprawy kościoła. Główny jednak zamiar wyrażony w usłyszanych słowach dotyczył tego Kościoła, który „Chrystus nabył krwią swoją”, jak pouczył go Duch Święty, a on sam później wyjawił braciom. Chrystus powołał Franciszka, aby naprawił Kościół, albo raczej, by uratował go od upadku, jak to widział papież Innocenty III: „Widział we śnie Bazylikę Laterańską bliską zawalenia, a jakiś zakonnik, człowiek mały i niepozorny, podpierał ją swoimi plecami, żeby nie upadła. Pomyślał: „Zaprawdę, to jest ten, który działaniem i nauką podtrzyma Kościół”. Kardynał Colonna potwierdził to papieżowi: ”Wierzę, że Pan chce posłużyć się nim dla odnowienia na całym świecie wiary świętego Kościoła”.
Franciszek czuwał nad tym, aby prawdziwa wiara była bez zarzutu. „Nikogo nie wolno przyjmować /do zakonu/ wbrew praktyce i przepisom Kościoła świętego”. „Żaden z braci niech nie głosi kazań wbrew praktyce i zarządzeniom świętego Kościoła”. „Wszyscy bracia niech będą katolikami, niech żyją i mówią po katolicku. Gdyby który słowem lub postępowaniem odstąpił od wiary i życia katolickiego i nie poprawił się, należy go z naszego grona zupełnie usunąć”. Nie zadawalając się tymi poleceniami, Franciszek „uczył ich /…/ prawd wiary, według tego, jak wierzy i naucza Kościół Rzymski, oraz silnej wiary i szczerego wyznawania.
Miłość w przestrzeganiu przepisów Kościoła odnośnie do Mszy św. Franciszek chciał, aby jego zakon był zwierciadłem jedności Kościoła Chrystusowego. W tym celu napomina i zachęca, „aby w miejscach, gdzie przebywają bracia, była odprawiana w ciągu dnia tylko jedna Msza św., według przepisów Kościoła świętego. Jeśli zaś jest na miejscu więcej kapłanów, niech jeden zadowoli się z miłości uczestnictwem we Mszy św. odprawianej przez drugiego kapłana; bo Pan Jezus napełnia obecnych i nieobecnych, którzy są tego godni. Chociaż Go widać w wielu miejscach, pozostaje jednak niepodzielny i nie doznaje żadnego uszczerbku, lecz jeden działa wszędzie, jak Mu się podoba, z Panem Bogiem Ojcem i z Duchem Świętym Pocieszycielem”. Słowa te przywołują na myśl zasadę Ojców, powtórzoną przez Sobór Watykański II: „Cały Kościół ukazuje się jako lud zjednoczony jednością Ojca i Syna i Ducha Świętego”.
Miłość w posłuszeństwie Kościołowi. Jedność władzy właściwa Kościołowi Chrystusa znajduje w Zakonie Braci Mniejszych swoje bardzo wierne odbicie. Taki jest właśnie sens kościelnego posłuszeństwa franciszkańskiego, formułowanego w słowach: „Brat Franciszek i każdy, kto będzie zwierzchnikiem tego zakonu, ma przyrzec posłuszeństwo i szacunek papieżowi Innocentemu i jego następcom. I wszyscy inni bracia mają obowiązek być posłuszni bratu Franciszkowi i jego następcom”.
Miłość w przywiązaniu do papieża, biskupów i kapłanów. „We wszystkim i ponad wszystko uważał, że trzeba strzec, czcić i zachowywać wiarę świętego Kościoła Rzymskiego, bo tylko na niej zasadza się zbawienie”. W postrzeganiu kapłanów nie patrzył na ich osobiste cnoty; dla niego ważne było tylko to, aby kapłani żyli według zasad świętego Kościoła Rzymskiego i od niego otrzymali święcenia. Tę postawę surowej wiary uważał za tak ważną, że dołączył do niej przekleństwo i błogosławieństwo Wierność Kościołowi rzymskiemu była dla niego źródłem wiary i nieograniczonego zaufania do kapłanów: „Potem dal mi Pan i daje tak wielkie zaufanie do kapłanów, którzy żyją według zasad świętego Kościoła Rzymskiego ze względu na ich godność kapłańską, że chociaż prześladowaliby mnie, chce się do nich zwracać”. Przymiot rzymskości był drogi dla Franciszka przede wszystkim dlatego, że przez to czuł się zakotwiczony na opoce Kościoła, która jest Piotr. Papież i Kościół są w jego umyśle nierozłączni: „Brat Franciszek przyrzeka posłuszeństwo i uszanowanie papieżowi Honoriuszowi i jego prawnym następcom, i Kościołowi Rzymskiemu”.
Miłość w odmawianiu Brewiarza. Z papieżem Franciszek chciał złączyć się szczególnie w odmawianiu brewiarza. Stąd polecenie: „Klerycy niech odmawiają oficjum Boskie według przepisów świętego Kościoła Rzymskiego”.
Miłość do eschatologicznego charakteru Kościoła. U Franciszka „świadomość zbliżania się czasów ostatecznych była niezwykle żywa” „Święty wciąż posługuje się nowotestamentalnymi wyrażeniami o czasach ostatecznych, które zaczynają się od śmierci i zmartwychwstania Jezusa i obejmują cały czas aż do Jego powrotu. Przygotowanie do sądu i końcowej pełni stanowią specyficzną misję Franciszka i braci. W obliczu końca, który już się zaczął, bracia mają za zadanie przez swoje ubóstwo wzbudzać miłość, jaką ludzie powinni okazywać najwyższemu Sędziemu. Franciszek twierdził, że Pan posłał Braci Mniejszych w tych ostatnich czasach po to, żeby tym, których ogarnęła ciemność grzechów, pokazywali przykłady światła. We Franciszku życie przyszłe zdawało się być w pewien sposób antycypowane w tym świecie, dlatego wszystkim wydawał się człowiekiem z innego świata”. Takie świadectwo pragnął dać przez wszystkich swoich synów. Swoim życiem skutecznego ubóstwa bracia pokażą, że nie należą do tego świata, lecz już zaczęli żyć w przyszłym”.
Kochajmy Kościół jak św. Franciszek.
Józef Łaski OFM Cap
A K T U A L N O Ś C I
W dniach od 20 do 23 maja 2022 roku delegaci wspólnoty miejscowej FZŚ uczestniczyli w rekolekcjach zamkniętych w Swarzewie.
K A L E N D A R I U M
06.07 – Wspomnienie obowiązkowe bł. Marii Teresy Ledóchowskiej, dziewicy, patronki Dzieł Misyjnych
08.07 – Wspomnienie obowiązkowe św. Jana z Dukli, kapłana
09.07 – Wspomnienie obowiązkowe świętych męczenników Mikołaja Picka, Willada i Towarzyszy
11.07 – Święto św. Benedykta, opata, patrona Europy
12.07 – Wspomnienie obowiązkowe św. Brunona Bonifacego z Kwerfurtu, biskupa i męczennika
13.07 – Wspomnienie obowiązkowe świętych pustelników Andrzeja Świerada i Benedykta
15.07 – Święto św. Bonawentury, biskupa i doktora Kościoła
16.07 – Wspomnienie obowiązkowe Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (Matki Bożej Szkaplerznej)
18.07 – Wspomnienie obowiązkowe św. Szymona z Lipnicy, kapłana
21.07 – Wspomnienie obowiązkowe św. Wawrzyńca z Brindisi, kapłana i doktora Kościoła
22.07 – Święto św. Marii Magdaleny
23.07 – Święto św. Brygidy Szwedzkiej, zakonnicy, Patronki Europy
25.07 – Święto św. Jakuba, Apostoła
26.07 – Wspomnienie obowiązkowe Świętych Rodziców Najświętszej Maryi Panny: Joachima i Anny
29.07 – Wspomnienie obowiązkowe świętych Marty, Marii i Łazarza
Intencja modlitwy obowiązująca wspólnotę w 2022 roku:
O nowe powołania do FZŚ, błogosławieństwo Boże dla wspólnoty
miejscowej FZŚ oraz wspólnoty Toruń-Podgórz
W czwartki o godz. 17.30 nabożeństwo ku czci św. Franciszka, poprzedzone modlitwą różańcową
W piątki o godz. 17.30 – modlitwa różańcowa lub nabożeństwo, po wieczornej Mszy św. – Nieszpory
02.07 – Dzień skupienia w Toruniu
21.07 – Spotkanie rady miejscowej wspólnoty FZŚ godz. 16.OO
23.07 – Ogólnopolska pielgrzymka do Częstochowy
31.07- Spotkanie rekreacyjne przy grillu o godz. 13.00, Msza św. – godz. 16.00.
Tercjarz – miesięcznik Franciszkańskiego Zakonu Świeckich w Brodnicy.
Redakcja: s. Bożenna Chełkowska;
Materiały pomocnicze: Konferencje do formacji ciągłej na rok 2022:
„POSŁANI W POKOJU CHRYSTUSA”
Opieka merytoryczna: O. Sylwester Brzeziński OFM.
Adres: Klasztor Franciszkanów,
ul. Sądowa 5a, 87 – 300 BRODNICA,
tel. (+48) 787 995 261
Adres strony: www.fzsbrodnica.franciszkanie.pl