Tercjarz nr 10/2021

19 października 2021 Wyłączono przez Jerzy

Znaki naturalne w Eucharystii

Sakramenty święte umacniają nas w drodze do zbawienia. Skuteczność sakramentów w życiu człowieka zależy od właściwego przygotowania nas samych oraz naszego otwarcia się na przyjęcie tego Daru. Eucharystia należy do najbardziej czcigodnych i najświętszych sakramentów, które ustanowił dla nas Zbawiciel. Chrystus w Najświętszym Sakramencie Eucharystii daje nam siebie jako Pokarm na drogę do Nieba.

1. Zagadnienia wstępne

Słowo „Eucharystia” pochodzi z języka greckiego i oznacza „dziękczynienie”. To dziękczynienie sprawowane jest pod przewodnictwem kapłana wraz ze zgromadzonym Ludem Bożym. Chrystus nakazał tak czynić na swoją pamiątkę. Przyjęcie Komunii Świętej wzmacnia chrześcijanina w życiu duchowym i fizycznym. Ponadto gładzi grzechy lekkie i obdarza siłą do pokonania wszelkich pokus. Chroni także przed grzechami ciężkimi oraz wzmacnia jedność z Chrystusem i całą wspólnotą Kościoła.

Istotnym warunkiem dopuszczenia osoby do Komunii Świętej jest wcześniejsze przyjęcie przez nią sakramentu chrztu. Poprzez chrzest święty człowiek nabywa osobowość prawną w Kościele katolickim, stając się podmiotem praw i obowiązków. Prawa te mogą być ograniczone jedynie z powodu popełnienia przestępstwa kościelnego, które zostało stwierdzone dekretem lub wyrokiem kompetentnej władzy kościelnej. Z przestępstwem łączy się kara kościelna, która może ograniczyć prawa osoby ochrzczonej. Nałożona przez władzę kościelną kara zabraniała przyjmowanie Eucharystii, dotyczy to ekskomuniki i interdyktu. Do Komunii Świętej nie mogą przystępować także osoby żyjące w grzechu ciężkim oraz osoby, które nie zachowały postu eucharystycznego (z wyjątkiem osoby chorej i opiekującej się nią osobą)oraz ochrzczeni pozostający we wspólnotach odłączonych od jedności ze Stolicą Apostolską.

Warunkiem godziwego przyjęcia Komunii Świętej, a dla kapłana do godziwego sprawowania Mszy Świętej, jest stan łaski uświęcającej. Zwyczajnym sposobem na odzyskanie stanu łaski uświęcającej jest sakramentalna spowiedź. W wyjątkowych przypadkach może zaistnieć fizyczna lub moralna niemożliwość wyspowiadania się. Niemożność fizyczna polega na braku kapłana, przed którym można odbyć spowiedź, natomiast moralna polega na tym, że jedyny dostępny kapłan w danym momencie budzi w penitencie bardzo mocne skrępowanie, które może prowadzić do tego, że nie jest on w stanie wyznać wszystkich grzechów z powodu wstydu za popełnione przewinienia, a nie ma innego kapłana (np. kapłan jest z tej samej rodziny, co osoba pragnąca się wyspowiadać). W oskonałego u penitenta za popełnione grzechy i nakłada zobowiązanie, że przy najbliższej okazji wyspowiada się on z grzechów ciężkich i poinformuje spowiednika o tym zdarzeniu. Z kolei żal doskonały polega na tym, że osoba wzbudza żal, w którym uznaje swój grzech za zło. Ten akt skruchy za grzechy musi wynikać z miłości do Boga oraz powinien wyrażać wolę jak najszybszego wyspowiadania się z grzechów.

Każdy wierny winien uświadomić sobie, że ma obowiązek brać czynny udział w Eucharystii w Dniu Pańskim i święta nakazane: Niedzielę; Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi (1 stycznia); Uroczystość Objawienia Pańskiego (6 stycznia); Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało); Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia); Uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada); Uroczystość Narodzenia Pańskiego (25 grudnia). Dni uroczyste mogą być ustanawiane lub znoszone na podstawie norm prawa partykularnego, które ustanawia Konferencja Biskupów po zatwierdzeniu przez Stolicę Apostolską.

Nakaz uczestnictwa we Mszy Świętej w powyższe dni roku jest zawarty w pierwszym przykazaniu kościelnym: „W niedzielę i święta nakazane uczestniczyć we Mszy Świętej i powstrzymać się od prac niekoniecznych”. Obowiązek ten można spełnić w dzień niedzieli i uroczystości, jak i w przeddzień, na wieczornej Mszy Świętej. Każdy katolik ma obowiązek uczestnictwa w Eucharystii, jeżeli nie zachodzi jakaś bardzo poważna przyczyna, która to uniemożliwia. Obowiązek uczestnictwa w niedzielnej Mszy Świętej i w uroczystości nakazane wynika z wiary w Jezusa Chrystusa zmartwychwstałego i jest konsekwencją przyjętego chrztu, który włączył nas do wspólnoty Ludu Bożego. Święty Jan Paweł II nauczał, że chrześcijanin nie może żyć nauką Chrystusa i zgłębiać swojej wiary, jeżeli nie będzie regularnie uczestniczył w niedzielnej Mszy Świętej. Od obowiązku świętowania dnia uroczystego mają prawo dyspensować w szczególnych przypadkach biskup diecezjalny lub proboszcz. Dyspensa trwa do czasu zniknięcia przeszkody, która była przyczyną prośby.

2. Materia, forma i intencja

Chrześcijanie w pierwszych wiekach gromadzili się na sprawowaniu Mszy Świętej w niedzielę (pierwszy dzień tygodnia), by przyjmować Komunię Świętą. W dniu, w którym zmartwychwstał Jezus Chrystus. W późniejszym czasie zbierali się również w inne dni tygodnia. Obecnie sprawowanie Mszy Świętej i udzielanie Komunii Świętej odbywa się każdego dnia i o każdej porze, z niektórymi wyjątkami. Wyjątkiem jest Wielki Piątek, w ten dzień nie sprawuje się Mszy Świętej. W Wielki Czwartek odprawia się Mszę Świętą w katedrze o porannej porze, natomiast Mszę Wieczerzy Pańskiej wieczorem.

Sprawowanie Mszy Świętej jest czynnością Chrystusa i Kościoła, w której Odkupiciel przez kapłana składa Siebie w ofierze Bogu Ojcu za wszystkich ludzi, a wiernym daje jako Pokarm duchowy w ich drodze do świętości. Ofiara złożona w czasie Ostatniej Wieczerzy jest tą samą, jaka miała miejsce na krzyżu. Przez tę Ofiarę Syn Boży obdarza wszystkich ludzi swoją łaską odkupienia. Po przeistoczeniu chleba i wina w Ciało i Krew, które odbywa się za sprawą Ducha Świętego oraz słów Chrystusa poprzez posługę kapłana, nie pozostaje nic z chleba i wina, jedynie zachowane zostają postacie, pod którymi jest ukryty Zbawiciel. Skutkiem Eucharystii jest uzyskanie przez wiernych, uczestniczących w liturgii Mszy Świętej, duchowych owoców dla siebie i innych. Jezus, działając poprzez kapłana, składa Ofiarę Eucharystyczną, w której sam jest obecny, żywy i chwalebny pod postaciami chleba i wina. Ta obecność jest rzeczywista, prawdziwa i substancjalna, od momentu konsekrowania.

Jezus przed ustanowieniem sakramentu Eucharystii polecił Apostołom przygotować wszystko do uroczystości paschalnych. Uczniowie, wypełniając polecenie Chrystusa, przygotowali Paschę według przepisów żydowskich. W czasie Święta Paschy Naród Wybrany używał chleba pszennego, dlatego Jezus Chrystus użył do konsekracji w czasie Ostatniej Wieczerzy chleba pszennego, przaśnego. Stąd materią Eucharystii jest chleb pszenny, niekwaszony. Użycie chleba do przeistoczenia ma swoją wielką wymowę, gdyż chleb jest znakiem jedności wszystkich chrześcijan. Chleb użyty do konsekracji musi być świeżo wypieczony, a także posiadać barwę, gęstość i smak chleba. Nie można użyć do konsekracji chleba, co do którego ma się wątpliwości dotyczące jego składu, jak i obecnego stanu. W najmniejszej cząstce Komunii Świętej jest obecny Zbawiciel.

Chrystus w czasie Ostatniej Wieczerzy wziął kielich z winem zmieszanym z małą ilością wody, które przemienił w swoją Krew i podał Apostołom do picia. Wino do sprawowania Najświętszej Ofiary musi być z owoców winnego krzewu, naturalne, czyste, bez żadnej domieszki czegokolwiek i niezepsute, uzyskane w naturalnym procesie fermentacji. Przeważnie stosuje się wino białe. Jednak można zastosować wino czerwone. Woda dolewana do wina pochodzi ze zwyczaju żydowskiego. Do posiłku, przy którym piło się wino, dolewano do niego odrobinę wody. Ten zwyczaj jest aktualny do dziś w krajach, gdzie panuje ciepły klimat. Picie wina z wodą służy do celów zdrowotnych. Dlatego w czasie Ostatniej Wieczerzy Jezus przemienił wino z domieszką wody w swoją Najdroższą Krew.

Drugim istotnym elementem do ważności Sakramentu Eucharystii jest forma, którą są słowa konsekracji. Przeistoczenie to przemiana chleba w Ciało oraz wina w Krew, które dokonuje się w modlitwie eucharystycznej przez słowa Chrystusa i działanie Ducha Świętego za pośrednictwem kapłana. Użycie postaci chleba i wina wyraźnie podkreśla eucharystyczny charakter uczty. Słowa użyte przez Zbawiciela w czasie Ostatniej Wieczerzy stanowią słowa przeistoczenia, które wypowiada kapłan sprawujący Mszę Świętą ze szczególną czcią, powoli i wyraźnie. Nad chlebem: BIERZCIE I JEDZCIE Z TEGO WSZYSCY: TO JEST BOWIEM CIAŁO MOJE, KTÓRE ZA WAS BĘDZIE WYDANE. Nad winem: BIERZCIE I PIJCIE Z NIEGO WSZYSCY: TO JEST BOWIEM KIELICH KRWI MOJEJ NOWEGO I WIECZNEGO PRZYMIERZA, KTÓRA ZA WAS I ZA WIELU BĘDZIE WYLANA NA ODPUSZCZENIE GRZECHÓW. TO CZYŃCIE NA MOJĄ PAMIĄTKĘ. Kapłan mający jedynie tylko jedną z materii: chleb lub wino, nie może rozpocząć Mszy Świętej. Nie wolno także konsekrować tylko jednej postaci. Oprócz materii i formy Eucharystii jest potrzebna jeszcze intencja kapłana, polegająca na woli konsekrowania chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. W Kościele katolickim głównym językiem używanym w liturgii jest język łaciński i narodowy. Wprowadzenie do liturgii języka narodowego ma na celu lepsze zrozumienie tekstów liturgicznych oraz czynny udział wiernych we Mszy Świętej.

3. Formy kultu eucharystycznego

Najwyższą formą kultu eucharystycznego jest sprawowanie Mszy Świętej i przyjmowanie Komunii Świętej. Dlatego Ofiara Eucharystyczna jest początkiem i celem form oraz kultu pobożności, jakimi są także: adoracja, procesja, nabożeństwo i kongresy. Mszę Świętą w zwyczajnych warunkach należy sprawować w miejscu świętym: kościół, kaplica, sanktuarium i cmentarz. Decyzję co do sprawowania Mszy Świętej poza miejscem świętym podejmuje sam kapłan, gdy uzna, że jest to słuszne – to znaczy, że przemawia za tym rozumna przyczyna, a miejsce, na którym ma odbyć się sprawowana Eucharystia, jest godne. Jednakże trzeba pamiętać, że nie wolno odprawiać Mszy Świętej bez korporału oraz należy zadbać, aby w miejscu, w którym będzie sprawowany Sakrament Eucharystii, był czysty biały obrus, znak szacunku dla Jezusa Chrystusa. Miejscem szczególnym w każdym kościele czy kaplicy jest ołtarz. Ołtarz jako stół symbolizuje samego Chrystusa i jest miejscem spotkania Boga z człowiekiem, znakiem Ofiary Krzyża, stołem Pańskim i ośrodkiem dziękczynienia w czasie sprawowania Mszy Świętej. Powinien znajdować się w centralnym miejscu prezbiterium i być widoczny dla wszystkich uczestników Eucharystii.

Adoracja Najświętszego Sakramentu jest formą kultu eucharystycznego. Wyraża ona miłość i oddanie należne Chrystusowi, obecnemu w Eucharystii. Przez wystawienie Najświętszego Sakramentu uwydatnia się związek z Ofiarą Eucharystyczną – szczególnie, gdy ma to miejsce bezpośrednio po sprawowanej liturgii. Adoracja ma na celu nawiązanie osobistej łączności z Chrystusem obecnym w Eucharystii oraz daje możliwość podziękowania za otrzymane łaski i jest okazją do osobistego przedstawienia swych próśb Bogu. Jest również wyrazem wdzięczności i obowiązkiem każdego chrześcijanina. Adoracja może odbyć się w każdym kościele lub kaplicy, w której Eucharystia jest przechowywana. Warunkiem, aby odbyło się wystawienie Najświętszego Sakramentu, jest obecność wiernych w czasie adoracji, przynajmniej jednej osoby. A zatem nie można wystawiać Najświętszego Sakramentu, gdy przewiduje się, że nie będzie nikogo na adoracji.

Kolejnymi formami kultu eucharystycznego są procesje z Najświętszym Sakramentem i nabożeństwa eucharystyczne. Zachęca się, aby trasa procesji eucharystycznej z racji uroczystości Bożego Ciała, a także z okazji innych ważnych uroczystości, przebiegała głównymi ulicami wioski lub miasta. Procesje odbywają się w czasie odpustów w parafiach, w czasie trwania kongresów eucharystycznych oraz w Oktawie Bożego Ciała. Wytyczne dotyczące procesji eucharystycznej należą do kompetencji biskupa diecezjalnego, który jest zobowiązany do określenia norm prawno-liturgicznych.

Kolejną formą kultu Bożego są nabożeństwa eucharystyczne. Nabożeństwa w pierwsze czwartki, piątki i soboty miesiąca, w czasie rekolekcji, misji i innych nabożeństw. Następną formą kultu publicznego są kongresy eucharystyczne mające na celu pogłębienie aspektu tajemnicy eucharystycznej i oddanie czci Bogu. Celem kongresu jest rozważenie tajemnicy Najświętszego Sakramentu oraz publiczne oddanie Bogu czci i uwielbienia. Kongres eucharystyczny gromadzi wielu chrześcijan z całego świata.

4. Eucharystia w życiu Świętego Franciszka z Asyżu

Eucharystia w duchowości franciszkańskiej jest źródłem żywym. Dlatego elementem charakterystycznym duchowości franciszkańskiej jest życie sakramentalne, w którym przeżywa się i kontempluje żywą obecność Chrystusa. Święty Franciszek wielką czcią i kultem otaczał Najświętszy Sakrament Eucharystii. Przystępował do Komunii Świętej z taką pobożnością, że swoim przykładem pociągał innych do Chrystusa. Święty był bardzo surowy, gdy chodzi o własne ubóstwo, to jednak nie żałował starań na rzecz kultu eucharystycznego. W swoich Pismach Święty Franciszek szczególne miejsce poświęcił Eucharystii, kładąc akcent na rzeczywistą obecność Chrystusa w Najświętszym Sakramencie. W kontemplacji Zbawiciela uderzają u Świętego Franciszka z Asyżu w szczególny sposób dwie rzeczy: uniżenie się Jezusa, który chciał pozostać z nami pod postaciami chleba i wina oraz polecenie, byśmy Go spożywali w Komunii Świętej. To uniżenie i zaproszenie do Uczty Eucharystycznej budzi w sercu Świętego Franciszka uczucie głębokiej pokory, łączące się z głębokim pragnieniem oddania się Jezusowi, życia w Nim i dla Niego. Do braci zgromadzonych na Kapitule Święty Franciszek pisał, by okazywali uszanowanie i cześć Najświętszemu Ciału i Krwi Pana Jezusa Chrystusa.

Sprawowanie Eucharystii jest według Świętego Franciszka z Asyżu uwielbieniem i staje się dla nas pokarmem nowego życia otrzymanego od Boga i odnowionego przez ofiarę śmierci i zmartwychwstania Jego umiłowanego Syna Jezusa. Dlatego dla duchowości franciszkańskiej sakrament Eucharystii jest centralnym i najważniejszym punktem życia z Bogiem i braćmi. Sakrament Eucharystii to źródło życia całego Kościoła katolickiego. Dzięki Eucharystii Kościół żyje i wzrasta, ponieważ obecny jest w niej Chrystus, który tak się uniżył, że stał się pokarmem dla wiernych, by mogli duchowo wzrastać. Jest również sakramentem Bożego miłosierdzia względem wszystkich ludzi i węzłem wzajemnej miłości Boga do człowieka, będąc jednocześnie znakiem jedności wszystkich chrześcijan.

Wnioski

Dzięki Eucharystii Kościół żyje i wzrasta, ponieważ obecny jest w niej Chrystus, który tak się uniżył, że stał się pokarmem dla wiernych, by mogli duchowo wzrastać. A zatem Sakrament Eucharystii buduje Kościół i określa jego misyjne zadania. Zebrany zasób wiadomości ma prowadzić do pogłębienia wiary katolickiej. Zasygnalizowanie tematyki ma na celu zachętę do dalszego pogłębiania wiedzy teologicznej o Eucharystii.

O. Arkadiusz Mirosław Czaja OFM

A K T U A L N O Ś C I

W dniu 09 września 2021 roku wspólnota miejscowa FZŚ uczestniczyła w Dniu skupienia w Grudziądzu.

KALENDARZ LITURGICZNY

01.10 – Wspomnienie obowiązkowe św. Teresy od Dzieciatka Jezus, dziewicy i doktora kościoła
02.10 – Wspomnienie obowiązkowe Świętych Aniołów Stróżów
03.10 – Nabożeństwo „Transitus” – pamiątka śmierci św. Franciszka
04.10 – Uroczystość św. Ojca Franciszka z Asyżu, diakona, założyciela trzech zakonów
05.10 – Wspomnienie obowiązkowe św. Faustyny Kowalskiej, zakonnicy
07.10 – Wspomnienie obowiązkowe Najświętszej Maryi Panny Różańcowej
13.10 – Wspomnienie obowiązkowe bł. Honorata Koźmińskiego, kapłana
15.10 – Wspomnienie obowiązkowe św. Teresy od Jezusa, dziewicy i doktora Kościoła
16.10 – Wspomnienie obowiązkowe św. Jadwigi Śląskiej
18.10 – Święto św. Łukasza, Ewangelisty
20.10 – Wspomnienie obowiązkowe św. Jana Kantego, kapłana
21.10 – Wspomnienie obowiązkowe bł. Jakuba Strzemię, biskupa
22.10 – Wspomnienie obowiązkowe św. Jana Pawła II, papieża
23.10 – Wspomnienie obowiązkowe św. Jana Kapistrana, kapłana
28.10 – Święto świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
31.10 – UROCZYSTOŚĆ POŚWIĘCENIA WŁASNEGO KOŚCIOŁA

Intencja modlitwy obowiązująca wspólnotę w 2021 roku:

O nowe powołania do FZŚ, błogosławieństwo Boże dla wspólnoty
miejscowej FZŚ oraz wspólnoty Krzyża Świętego Gdańsk-Chełm

W czwartki o godz. 17.30 nabożeństwo ku czci św. Franciszka
poprzedzone modlitwą Różańcową
W piątki o godz. 17.30 – modlitwa Różańcowa lub nabożeństwo,
po wieczornej Mszy św. – Nieszpory

04.10 – UROCZYSTOŚĆ św. Ojca Franciszka z Asyżu, diakona, założyciela trzech zakonów, odpust parafialny
21.10 – Spotkanie rady miejscowej wspólnoty FZŚ, po Mszy św. wieczornej, ok. 18.30
31.10 – Spotkanie miesięczne w salce – godz.14.30, Msza św. – godz. 16.00.

Tercjarz – miesięcznik Franciszkańskiego Zakonu Świeckich w Brodnicy.
Redakcja: s. Bożenna Chełkowska;
Materiały pomocnicze: Konferencje do formacji ciągłej na rok 2021:
„ZGROMADZENI NA ŚWIĘTEJ WIECZERZY – znaki i symbole w Eucharystii” 
Opieka merytoryczna: O. Sylwester Brzeziński OFM. 
Adres: Klasztor Franciszkanów, ul. Sądowa 5a,
87 – 300 BRODNICA,
tel. (+48) 787  995 261
Adres strony: www.fzsbrodnica.franciszkanie.pl