APOSTOLSKA OBECNOŚĆ W KOŚCIELE

Św. Franciszek, na wzór Chrystusa, nie chciał niczego dla siebie zatrzymywać, lecz wszystko rozdawać dla zbawienia innych (por. 1B 12,1), by innych pozyskać dla Chrystusa i „iść za życiem i śladami Apostołów” (1Cel 88). Dlatego też po usłyszeniu w 1206 r. w kościele św. Damiana słów z krzyża „idź, napraw mój dom, który, jak widzisz, cały popada w ruinę” (2Cel 2,10), podjął się dzieła odbudowy popadającego w ruinę Kościoła (por. 2C 10-11). Momentem decydującym, który doprowadził go do zrozumienia swojego powołania apostolskiego, był usłyszany w pierwszych miesiącach 1208 r. fragment Ewangelii o „Posłaniu 72 uczniów”. Odtąd kaznodziejstwo stanie się cechą charakterystyczną założonego przez św. Franciszka zakonu. Z czasem kościoły franciszkańskie stały się centrami życia duchowego, gdzie można było zawsze przystąpić do sakramentu pokuty, wziąć udział w uroczyście sprawowanej liturgii, wysłuchać trafiających do serc kazań, czy też wpisać się do jednego z działających tam kościelnych bractw.

Pojęcie apostolstwa

O apostolstwie mówi Nowy Testament, wiążąc to z powołaniem i wyznaczeniem zadań dla 12 apostołów. Apostoł w pojęciu ogólnym to wysłannik posłany w celu wypełnienia jakiejś misji. Wybrani przez Jezusa należą do ścisłego grona jego uczniów. Ich liczba nawiązuje do historycznych 12 pokoleń Izraela. Było to tak ważne, że na miejsce zdrajcy Judasza grono zostaje uzupełnione przez wybór Macieja. Apostołami – wysłanymi – są też św. Paweł i św. Barnaba.
Ich zadaniem, czyli apostolatem, jest kontynuowanie misji Jezusa:
• składanie ofiary eucharystycznej – „to czyńcie na moją pamiątkę”;
• nauczanie – „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody…, Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem” (Mt 28,19);
• udzielanie chrztu: „idźcie… udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego” (Mt 28,19);
• odpuszczanie grzechów: „Którym odpuścicie grzechy, będą im odpuszczone, a którym zatrzymacie, będą im zatrzymane” (J 20,23);
• Jego dawanie świadectwa: „będziecie moimi świadkami w Jerozolimie i w całej Judei, i w Samarii, i aż po krańce ziemi” (Dz 1,8).
Przez „apostolstwo” rozumie się działalność, poprzez którą Kościół jako taki i poprzez swoich członków kontynuuje misję Chrystusa oraz apostołów i wypełnia ją na różne sposoby w porządku doczesnym i nadprzyrodzonym. Apostolstwo jest obowiązkiem wszystkich: hierarchii (papieża, biskupów, księży), zakonników, misjonarzy i świeckich. Jest ono prowadzone indywidualnie lub w formie zrzeszonej.
Upraszczając odpowiedź na pytanie: co to jest apostolstwo? – możemy powiedzieć, że jest to działalność, przez którą Kościół wypełnia postawione przed nim zadania. Jest to misja przepowiadania (kaznodziestwo, katecheza, nauczanie, publikacje… itd.), uświęcanie (sakramenty, modlitwa, ofiara…) i kierowanie.
Jest to powołanie całego Kościoła, czyli także będących jego świadkami świeckich, o czym naucza II Sobór Watykański: „Ludzie świeccy…, kimkolwiek są, powołani są… [do tego, aby] przyczyniali się do wzrastania Kościoła i do ustawicznego uświęcania”; „… do tego właśnie apostolstwa sam Pan przeznacza wszystkich przez chrzest i bierzmowanie”. „Tak oto każdy świecki na mocy samych darów, jakie otrzymał, staje się świadkiem i zarazem żywym narzędziem posłannictwa samego Kościoła”; „Na wszystkich tedy świeckich spoczywa zaszczytny obowiązek przyczyniania się do tego, aby Boży plan zbawienia coraz bardziej rozszerzał się na wszystkich ludzi wszystkich czasów i wszystkich miejsc na ziemi” (Lumen Gentium 33).
Jest oczywiste, że franciszkanie świeccy, będąc członkami Kościoła, zobowiązani są do uczestnictwa w jego misji, czyli apostolstwa. Jest ono jedną z kontynuowanych cech wszystkich trzech zakonów, o czym mówi Kodeks Prawa Kanonicznego: „Stowarzyszenia, których członkowie, żyjąc w świecie, uczestniczą w duchu jakiegoś instytutu zakonnego, pod wyższym kierownictwem tegoż instytutu prowadzą życie apostolskie i zdążają do chrześcijańskiej doskonałości, nazywają się trzecimi zakonami lub otrzymują inną odpowiednią nazwę” (CIC 1983, c 303). Do działalności apostolskiej zatem zobowiązany jest cały FZŚ – zarówno każdy z jego członków, , jak i poszczególne jego wspólnoty. Nawet gdyby taka działalność z takiej czy innej przyczyny nie była prowadzona przez wspólnoty, nie zwalnia to poszczególnych franciszkanów świeckich z obowiązku apostolstwa.

Dzieje apostolstwa FZŚ

Chociaż pojęcie „apostolstwo” w odniesieniu do działalności franciszkanów świeckich (tercjarzy) pojawia się późno, bo dopiero w drugiej połowie XIX wieku, od samego początku istnienia Trzeci Zakon – jak wówczas się nazywał – i tercjarze indywidualnie podejmowali wiele dzieł.
Św. Franciszek zachęca swoich świeckich naśladowców, aby wydali „owoce godne pokuty” (1List do wiernych), przez które rozumiano uczynki miłosierdzia, oraz by przez święte uczynki przyświecali innym jako wzór (2List do wiernych 53). Obowiązująca przez wiele stuleci Reguła Mikołaja IV z 1289 r. przypominała tercjarzom o zachęcaniu własnej rodziny do gorliwej służby Bożej (14), o trosce względem będących w potrzebie członków wspólnoty i innych ubogich (12,14). Najbardziej widocznym znakiem aktywności tercjarzy była działalność charytatywna związana głównie ze szpitalnictwem. Wiele szpitali zawdzięcza swój początek inicjatywie poszczególnych tercjarzy czy wspólnot tercjarskich. Mamy przykłady tercjarzy posługujących w szpitalach. Niekiedy grupy tercjarzy związane ze szpitalami przekształciły się w zgromadzenia zakonne. Spotykamy również tercjarzy zaangażowanych w dzieło nawrócenia i ratowania prostytutek. Spotykamy ich też na misjach

.
Reguła Leona XIII z 1883 r. zachęcała tercjarzy, by w rodzinie dawali dobry przykład, zachęcali swoją rodzinę do praktykowania pobożności i dobrych dzieł oraz bronili jej przed przed szkodliwymi publikacjami (II, 8).
Leon XIII (1878–1903) był przekonany, że prawidłowo rozwijający się III Zakon będzie „w stanie zaradzić złu, które targa niewymownie społecznością ludzką w naszych czasach” (list In Tertium Franciscalium Ordinem, 21.09.1900 r.) oraz, że to on uratuje i umocni świat, utwierdzi wiarę, ugruntuje życie według wskazań Ewangelii,ustrzeże społeczeństwo od zepsucia, zatrzyma wpływy masonerii i wesprze reformę społeczną. Odpowiadając na apel papieża, w kolejnych dziesiątkach lat, wielu tercjarzy zaangażowało się w nauczanie religii, zwłaszcza w przygotowanie dzieci do I Komunii św., prowadzenie oratoriów, rozpowszechnianie prasy katolickiej. Zakładali oni i prowadzili biblioteki, szkoły, sierocińce, kuchnie dla ubogich, prowadzili punkty rozdziału odzieży, przygotowywali paczki na święta, docierali z pomocą do więźniów, organizowali różnego rodzaju kursy, wspierali misjonarzy i misje, zwłaszcza prowadzone przez zakony franciszkańskie.
W okresie pontyfikatu Leona XIII i w pierwszych latach pontyfikatu Piusa X (1903–1914) bardzo mocno podkreślano konieczność zaangażowania się III Zakonu w działalność społeczną. Uformowani w duchu franciszkańskim i dobrze znający naukę społeczną Kościoła tercjarze mieli wziąć udział w akcjach wyborczych, wstępować do organizacji robotniczych i nimi kierować, zakładać kasy zapomogowo-pożyczkowe, banki ludowe, kluby robotnicze, świetlice wiejskie, chrześcijańskie związki zawodowe, spółdzielnie oraz przenikać duchem chrześcijańskim środowiska pracy.
Wziąwszy to wszystko pod uwagę, Konstytucje tercjarskie z 1957 r. przestrzegając, by „kongregacje tercjarskie nie przekształciły się w pobożne tylko zrzeszenia”, polecały, by każda z nich zajęła się „jakimś szczególnym dziełem apostolstwa” (80). Wszyscy tercjarze mają „dziełami miłości i apostolstwa” służyć zbawieniu dusz, szerzyć wiarę katolicką, bronić Kościoła i papieża (78). Kongregacjom jako takim zabraniano jednak angażowania się w działalność społeczną, ekonomiczną czy polityczną (75).

Apostolstwo FZŚ w świetle współczesnego prawodawstwa

Apostolstwu jest poświęcony 6 artykuł Reguły FZŚ: „Pogrzebani i zmartwychwstali wespół z Chrystusem przez chrzest, który czyni ich żywymi członkami Kościoła, a jeszcze bardziej złączeni z nim przez profesję, mają się stawać narzędziami i świadkami jego misji wśród ludzi, świadcząc o Chrystusie życiem i słowem. Natchnieni przez św. Franciszka i z nim powołani do odnowy Kościoła, niech starają się usilnie, aby żyć w pełnej łączności z papieżem, Biskupami i Kapłanami, podtrzymując otwarty i ufny dialog, który przynosi obfite owoce apostolskie”.
Artykuł ten nawiązuje do nauczania Soboru Watykańskiego II (1962–1965). Franciszkanie świeccy przede wszystkim są chrześcijanami. Sakrament chrztu nie tylko włącza ich w życie Chrystusa, zapewniając potrzebne łaski i dając nadzieję zmartwychwstania i życia wiecznego z Chrystusem, ale czyni ich też żywymi członkami Kościoła. Składana profesja jest świadomym odnowieniem obietnic chrztu świętego. Przez nią franciszkanie świeccy silniej łączą się z Kościołem, zobowiązując się do wypełnienia zadań stojących przed całym Kościołem: kontynuowania Chrystusowej misji nauczania, uświęcania i doskonalenia „duchem ewangelicznym porządku spraw doczesnych” (DA 5). Misję tę wypełniają samym życiem. Jeżeli ktoś nie ukrywa, że jest katolikiem, nie daje swoim życiem powodu do zgorszenia, co więcej, jego postawa, wybory i słowa wynikają z uformowania w szkole Ewangelii, to sposób jego postępowania i zachowania staje się świadectwem życia. Innym problemem jest pytanie, na ile taki przykład pobudza innych do refleksji i naśladowania. Obok świadectwa życia jest apostolstwo słowa związane z nauczaniem bezpośrednim, kiedy wprost mówi się o Bogu, i pośrednim, kiedy naucza się w duchu chrześcijańskim.
Apostolstwo franciszkanów świeckich wynika też z ich przynależności do rodziny franciszkańskiej. Nie tylko własne uświęcenie, ale zdobywanie innych dla Chrystusa charakteryzowało od początku zakon franciszkański. Uzasadniając apostolstwo franciszkanów świeckich, odwołuje się do przykładu św. Franciszka powołanego do odbudowy Kościoła. Inną cechą charakterystyczną jest podjęcie działalności apostolskiej w łączności z Kościołem hierarchicznym, a nie przeciw Kościołowi hierarchicznemu.
Artykuł 6 Reguły rozwijają Konstytucje Generalne w II rozdziale w tytule 2: Aktywna obecność w Kościele i w świecie. Miejscem apostolstwa franciszkanów świeckich jest środowisko, w którym żyją: rodzina, wspólnota FZŚ, miejscowy Kościół, miejsce pracy i społeczeństwo. We wszystkich tych miejscach mają głosić Chrystusa słowem. Mają zaangażować się w katechezę jak również przewodniczyć wspólnotom kościelnym. Drugim sposobem apostolstwa jest osobiste świadectwo życia. W misji uświęcenia mają uczestniczyć przez modlitwę, dzieła pokuty i miłości oraz przez udział w liturgii. Szczególną, wynikającą z tego, że większość tercjarzy to świeccy, jest działalność społeczna. Obejmuje ona działania na rzecz obrony godności osoby poprzez walkę z różnymi formami wyzysku, dyskryminacji i marginalizacji w celu stworzenia godnych warunków życia, budowanie świata bardziej sprawiedliwego i braterskiego, dzia- łania na rzecz promocji ludzi sprawiedliwości i pokoju. Troską powinno być zapewnienie wszystkim godziwej pracy, działania na rzecz ochrony środowiska i walka o wolność narodów.

Zakończenie

Franciszkanie świeccy zobowiązani są do podjęcia apostolstwa zarówno indywidualnie (nikt nie może czuć się z tego obowiązku zwolniony), jak i jako wspólnota.
Apostolat może przyjąć różne formy:
• apostolat przykładu, gdzie samo świadectwo życia chrześcijańskiego i franciszkańskiego jest wyzwaniem rzuconym współczesnemu światu, świadczącym, że Ewangelia jest możliwa do zachowania, i otoczenie, widząc „dobre czyny”, zacznie wielbić Ojca, który jest w niebie;
• apostolat słowa, do którego zalicza się pouczenie indywidualne, katechizację, apostolstwo słowa pisanego, rozpowszechnianie dobrej prasy i książki, kursy, rekolekcje, audycje telewizyjne i radiowe, jak również wypowiadanie się w duchu chrześcijańskim w szkole, w prasie, w środowisku;
• apostolat dzieł miłosierdzia – najbardziej znana w historii forma apostolatu tercjarskiego, która przejawiała się w opiece nad chorymi, fundowaniem przytułków, pomocy materialnej i moralnej ubogim, więźniom, poszkodowanym, pracy w grupach charytatywnych itd.;
• apostolat na rzecz misji, czyli organizowanie pomocy materialnej na rzecz misji i misjonarzy, gromadzenie materiałów i pieniędzy, modlitwa za misje, rozpowszechnianie idei misyjnej a nawet wyjazd do krajów misyjnych;
• apostolat przekształcania rzeczywistości ziemskich w duchu chrześcijańskim. Choć nie są to działania bezpośrednie, jednak ich ostatecznym celem jest budowa świata bardziej ewangelicznego i braterskiego. Tutaj świeccy franciszkanie jako osoby świeckie mają szerokie pole działania obejmujące troskę o tworzenie bardziej ludzkich warunków życia, zaangażowanie polityczne, związkowe, społeczne, działania na rzecz pokoju i sprawiedliwości, ochrony przyrody, itd. Można tutaj również mówić o apostolacie w środowisku pracy, jak i o apostolacie pracą traktowaną nie jako dopust Boży, ale sposób uświęcenia się i służenia innym.
Jest rzeczą oczywistą, że franciszkanie świeccy, jak też ich wspólnoty FZŚ, powinni uczestniczyć w apostolstwie, stając się w ten sposób żywą siłą w Kościele.

 O. Alojzy Pańczak OFM

KALENDARZ LITURGICZNY

02.02 – ŚWIĘT0 OFIAROWANIA PAŃSKIEGO
05.02 – Wspomnienie obowiązkowe św. Agaty, dziewicy i męczennicy
06.02 – Wspomnienie obowiązkowe świętych męczenników
Piotra Chrzciciela, Pawła Miki i Towarzyszy
07.02 – Wspomnienie obowiązkowe św. Kolety z Corbie, dziewicy
10.02 – Wspomnienie obowiązkowe św. Scholastyki, dziewicy

OKRES WIELKIEGO POSTU

14.02 – ŚRODA POPIELCOWA
22.02 – Święto Katedry św. Piotra, Apostoła

WIADOMOŚCI DLA WSPÓLNOTY FZŚ

Intencja modlitwy obowiązująca Wspólnotę w lutym 2018 roku:

O nowe powołania do FZŚ, błogosławieństwo Boże dla Wspólnoty Miejscowej FZŚ
i wszystkich Wspólnot FZŚ

W czwartki o godz. 17.30 nabożeństwo ku czci św. Franciszka, poprzedzone modlitwą Różańcową

W piątki o godz. 17.30 – modlitwa Różańcowa lub nabożeństwo, po wieczornej Mszy św. – Nieszpory

11.02 – Światowy Dzień Chorego
19.02 – Spotkanie Rady Miejscowej Wspólnoty FZŚ – godz. 9.00/poniedz./
25.02 – Spotkanie Wspólnoty FZŚ salce – godz. 14.30,
Msza św. – godz. 16.00,

TERCJARZ – MIESIĘCZNIK FRANCISZKAŃSKIEGO ZAKONU ŚWIECKICH W BRODNICY. Redakcja: s. Bożenna Chełkowska; Materiały pomocnicze: Charyzmat Franciszkański Dzisiaj na podstawie Reguły. Materiały do formacji ciągłej we Franciszkańskim Zakonie Świeckim w Polsce na rok 2017 Opieka merytoryczna: O. Sylwester Brzeziński OFM. Adres: Klasztor Franciszkanów, ul. Sądowa 5a, 87 – 300 BRODNICA, tel. 56 498 25 07. Adres strony: www.fzsbrodnica.franciszkanie.pl